Roulatie van stemrechten binnen de Raad van Bestuur
1 december 2014 (bijgewerkt op 1 januari 2023)
Hoe werkt het roulatiesysteem van stemrechten binnen de Raad van Bestuur van de ECB?
Het roulatiesysteem heeft betrekking op de toewijzing van stemrechten aan de leden van de Raad van Bestuur van de Europese Centrale Bank. De Raad van Bestuur is het hoogste besluitvormende orgaan van de ECB en is verantwoordelijk voor het vaststellen van de rentetarieven en het voeren van monetair beleid. De Raad bestaat uit zes directieleden en de gouverneurs/presidenten van de 20 nationale centrale banken van de landen van het eurogebied. Door de toetreding van Litouwen tot het eurogebied in 2015 werd het noodzakelijk de stemrechten te veranderen; een verandering die was voorzien door de Raad van Bestuur in december 2002.
Waarom is roulatie van stemrechten noodzakelijk?
De Raad van Bestuur blijft hierdoor in staat actie te ondernemen, zelfs wanneer het aantal eurolanden en daarmee het aantal leden van de Raad van Bestuur geleidelijk toeneemt. Krachtens de verdragen van de Europese Unie diende het roulatiesysteem ten uitvoer te worden gelegd zodra het aantal gouverneurs/presidenten de 18 zou overschrijden, en dit was het geval toen Litouwen in januari 2015 toetrad tot het eurogebied.
Welke gouverneurs/presidenten hebben in een gegeven maand stemrecht en welke niet?
De eurolanden zijn onderverdeeld in groepen op basis van de omvang van hun economie en hun financiële sector. Om te bepalen welke gouverneur/president van een nationale centrale bank tot welke groep behoort, is er een rangorde vastgesteld. De gouverneurs/presidenten van de landen op plaats een tot en met vijf – momenteel Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en Nederland – delen vier stemrechten. Alle anderen (15 sinds Kroatië op 1 januari 2023 is toegetreden) delen elf stemrechten. De gouverneurs/presidenten maken om de beurt gebruik van de rechten op basis van maandelijkse roulatie.
Kon het nieuwe systeem uitgesteld worden?
Nee, aangezien dit een schending van de EU-verdragen zou hebben ingehouden. Het oorspronkelijke besluit bood ruimte voor uitstel (totdat er meer dan 18 eurolanden waren), maar van deze mogelijkheid was gebruik gemaakt. Verder uitstel was niet mogelijk.
Tot 1 januari 2015 gold het principe ‘één lid, één stem’. Binnen het roulatiesysteem is sprake van drie verschillende categorieën leden van de Raad van Bestuur. Beïnvloedt dit de beraadslagingen onder de leden en het besluitvormingsproces?
Alle leden van de Raad van Bestuur wonen de vergaderingen bij en hebben ‘recht van spreken’, dus wat betreft de beraadslagingen is er niets veranderd. Aangezien de Raad van Bestuur de meeste besluiten op basis van consensus neemt, in een geest van samenwerking, is het besluitvormingsproces ook niet veranderd. Vanzelfsprekend is het ‘één lid, één stem’-principe van toepassing op degenen die op dat moment stemrecht hebben.
Hebben directieleden een permanent stemrecht?
Ja, de directieleden van de ECB hebben een permanent stemrecht.
Hoe verhoudt het stemrechtroulatiesysteem zich tot dat van, bijvoorbeeld, de Fed?
Het door het Federal Open Market Committee (FOMC) van de Fed gebruikte systeem lijkt sterk op dat van de ECB. Het FOMC heeft twaalf stemgerechtigde leden, waarvan er zeven lid zijn van de Board of Governors en permanent stemrecht hebben, vergelijkbaar met de directieleden van de ECB in de Raad van Bestuur. De president van de New York Fed heeft een permanent stemrecht, de presidenten van de Chicago Fed en Cleveland Fed stemmen om het jaar, en de presidenten van de andere negen regionale banken van de Fed stemmen om de drie jaar. In tegenstelling tot de roulatie op jaarbasis bij de Fed, rouleren de stemrechten voor leden van de Raad van Bestuur van de ECB op maandbasis.