Veelgestelde vragen over een digitale euro
Bijgewerkt op 13 juni 2024
Vraag 1. Waarom heeft Europa een digitale euro nodig?
Door de digitalisering gaan we anders betalen. Er wordt steeds minder met contant geld betaald en de coronapandemie heeft de verschuiving naar online winkelen en digitaal betalen versneld. De digitale euro zou een elektronische vorm van contant geld zijn voor onze gedigitaliseerde wereld. Consumenten zouden hiermee de mogelijkheid krijgen om gebruik te maken van centralebankgeld in digitale vorm, als aanvulling op bankbiljetten en munten.
Een digitale euro kan het leven makkelijker maken en biedt iets wat nu nog niet bestaat: een digitaal betaalmiddel dat algemeen geaccepteerd wordt in het hele eurogebied, voor betalingen in winkels, online of van persoon tot persoon. Net als contant geld zou de digitale euro risicovrij, breed toegankelijk en gemakkelijk te gebruiken zijn en voor basisgebruik ook kosteloos.
Bovendien kan een digitale euro de strategische autonomie en monetaire soevereiniteit van het eurogebied versterken door de efficiëntie van het Europese betaallandschap te verhogen, innovatie te bevorderen en de weerbaarheid van het systeem te vergroten tegen mogelijke cyberaanvallen of technische verstoringen, zoals stroomstoringen.
Meer informatie over waarom we een digitale euro nodig hebben.
Vraag 2. Hoe kan een digitale euro bijdragen aan de strategische autonomie van Europa?
Een digitale euro kan een Europese betaaloplossing vormen die in het gehele eurogebied beschikbaar is en in Europese handen. Zo is Europa minder afhankelijk van private, niet-Europese aanbieders van betalingsdiensten en kan het tegelijkertijd tegenwicht bieden aan hun marktdominantie. Verder kan een digitale euro het Europese betalingsverkeer concurrerender en innovatiever maken via een platform dat betaaldienstverleners in staat stelt zelf pan-Europese oplossingen aan te bieden.
Kortom, met een succesvolle digitale euro kan Europa mondiaal een voorloper worden op het gebied van digitale financiën en digitaal centralebankgeld.
Vraag 3. Komt een digitale euro in de plaats van contant geld?
Nee. Een digitale euro moet een aanvulling op, en geen vervanging van, contant geld worden. Een digitale euro zou naast contant geld bestaan, als antwoord op de toenemende vraag van consumenten naar digitaal, snel en veilig betalen. Contant geld blijft in het eurogebied gewoon beschikbaar, net als de private elektronische betaalmiddelen die er nu zijn.
Vraag 4. Wordt een digitale euro een alternatieve munt binnen het Eurosysteem?
Nee. Een digitale euro is een andere manier om in Europa te betalen met de euro, onze gemeenschappelijke munt. Een digitale euro zou een-op-een inwisselbaar zijn met bankbiljetten. Een digitale euro kan inspelen op de groeiende voorkeur van burgers en bedrijven om digitaal te betalen.
Vraag 5. Waar staat het project voor de digitale euro op dit moment?
Na een onderzoeksfase van twee jaar besloot de Raad van Bestuur van de ECB over te gaan op een voorbereidingsfase, die op 1 november 2023 begon.
De voorbereidingsfase is gericht op de verdere ontwikkeling en het testen van een digitale euro, in overeenstemming met de tijdens de onderzoeksfase vastgestelde ontwerpkeuzes en technische vereisten.
In dit kader voert het Eurosysteem uitgebreide analyses, tests en experimenten uit en raadpleegt het belanghebbenden zodat de digitale euro aan de hoogste normen van kwaliteit, veiligheid en bruikbaarheid kan voldoen.
De huidige fase duurt twee jaar en eindigt aan het eind van 2025. Dan zal de Raad van Bestuur een besluit nemen over een mogelijke volgende fase. Als die er komt, zal ook de inhoud en duur ervan bepaald worden.
De Raad van Bestuur van de ECB neemt pas een beslissing over de mogelijke uitgifte van een digitale euro als de relevante wetgeving daarover is aangenomen.
Vraag 6. Hoe worden Europese wetgevers bij het proces betrokken?
Op 28 juni 2023 heeft de Europese Commissie een conceptwetgevingsvoorstel voor een mogelijke digitale euro gepresenteerd. Dit moet ervoor zorgen dat burgers en bedrijven met een toekomstige digitale euro een extra keuzemogelijkheid hebben om overal in het eurogebied digitaal te betalen met een breed geaccepteerde, goedkope, veilige en robuuste vorm van publiek geld.
De twee processen – wetgeving en het ontwerp van de digitale euro – verlopen parallel, zodat het Eurosysteem snel een digitale euro uit zou kunnen geven, zodra het wettelijk kader voor de digitale euro is aangenomen en een besluit hierover kan worden genomen.
Het Eurosysteem zal noodzakelijke aanpassingen die uit het wetgevingstraject naar voren kunnen komen in het ontwerp van een digitale euro meenemen. De ECB staat ook klaar om zo nodig ondersteuning en technisch advies te geven bij het wetgevingsproces.
Pas nadat de rechtshandeling is aangenomen, beslist de Raad van Bestuur van de ECB of er al dan niet een digitale euro wordt uitgegeven.
Vraag 7. Wie is bij het project voor de digitale euro betrokken?
Het Eurosysteem – de ECB en de nationale centrale banken van het eurogebied – moet ervoor zorgen dat een digitale euro aan de behoeften van de gebruikers voldoet. Daarom werkt het Eurosysteem nauw samen en overlegt het regelmatig met beleidsmakers, wetgevers, marktpartijen en maatschappelijke organisaties. Ook focusgroepen zijn van onschatbare waarde geweest, als podia waar het Eurosysteem direct de standpunten en voorkeuren van de burgers kon vernemen.
Deze bijeenkomsten vinden plaats in verschillende composities, zoals in de Raad voor retailbetalingen in euro (Euro Retail Payments Board), een forum dat wordt voorgezeten door de ECB en alle belanghebbenden van de betalingsmarkt bijeenbrengt; of de marktadviesgroep (Digital Euro Market Advisory Group), bestaande uit deskundigen die tijdens de onderzoeksfase input hebben geleverd over het ontwerp en de distributie van een digitale euro.
Bovendien neemt de ECB regelmatig deel aan vergaderingen van de Eurogroep van de ministers van Financiën van de landen van het eurogebied en presenteert ze op gezette tijden de laatste updates van het project aan Europese beleidsmakers in het Europees Parlement. De ECB organiseert ook seminars met Europese maatschappelijke organisaties om hun standpunten te horen.
Vraag 8. Wie zou een digitale euro kunnen gebruiken?
Zoals vermeld in het wetgevingsvoorstel van de Europese Commissie zou een digitale euro beschikbaar worden gesteld aan mensen, bedrijven en overheidsinstanties die permanent of tijdelijk in een land van het eurogebied wonen of gevestigd zijn.
Mensen die voor persoonlijke of professionele doeleinden naar het eurogebied reizen, of die vroeger in een land van het eurogebied woonden of gevestigd waren, kunnen ook toegang krijgen tot de digitale euro.
Bovendien kunnen mensen, bedrijven en overheidsinstanties die buiten het eurogebied wonen of gevestigd zijn, toegang krijgen tot de digitale euro door een rekening in digitale euro’s te openen bij betalingsdienstaanbieders die gevestigd of actief zijn in een land dat lid is van de Europese Economische Ruimte of in een derde land, mits er een voorafgaande overeenkomst is gesloten tussen de EU en dat derde land en/of er regelingen zijn getroffen tussen de Europese Centrale Bank en de nationale centrale bank in een land buiten het eurogebied of derde land.
Vraag 9. Waarom zouden mensen een digitale euro willen gebruiken?
Met een digitale euro kunnen ze altijd en overal binnen het eurogebied betalen. Een digitale euro zou een universeel geaccepteerd digitaal betaalmiddel zijn dat consumenten gratis kunnen gebruiken in winkels, online of van persoon tot persoon. De digitale euro maakt digitaal betalen met een publiek betaalmiddel mogelijk. De digitale euro zou zowel online als offline beschikbaar zijn.
Het ontwerp van een digitale euro zou erop zijn gericht een hogere mate van privacy te bieden dan andere digitale betaalmiddelen doorgaans doen. Het Eurosysteem zou geen personen identificeren op basis van hun betalingen. Bovendien zouden van offline betalingen met digitale euro's enkel de betaler en de begunstigde op de hoogte zijn van de persoonlijke details van de transactie.
Een digitale euro moet veilig en gemakkelijk te gebruiken zijn en digitale financiële inclusie bevorderen, want iedereen moet er toegang toe krijgen. Een digitale euro kan voorzien in de behoeften van mensen met een beperking, mensen die geen toegang hebben tot een bankrekening of die digitale of financiële vaardigheden ontberen.
Om ervoor te zorgen dat een digitale euro in het hele eurogebied bruikbaar en toegankelijk is, voorziet het conceptwetgevingsvoorstel van de Europese Commissie in verplichte aanvaarding door winkeliers en verplichte distributie door onder toezicht staande intermediairs aan hun klanten.
Vraag 10. Wat kan een digitale euro betekenen voor winkeliers?
Een digitale euro zou een echte Europese oplossing zijn die in het gehele eurogebied wordt geaccepteerd. Het kan een gemakkelijker en goedkoper alternatief vormen voor het versnipperde betaallandschap waarin winkeliers momenteel werken. Een digitale euro kan winkeliers een sterkere onderhandelingspositie geven tegenover aanbieders van betalingsoplossingen, met lagere kosten tot gevolg.
Een digitale euro zou ook bij kunnen dragen aan meer daadwerkelijke aankopen voor winkeliers. Dit is met name van belang bij online winkelen, omdat klanten minder snel van een aankoop afzien als ze bekend zijn met het betaalmiddel. Bovendien zouden winkeliers met een digitale euro onmiddellijk betalingen kunnen ontvangen, zonder extra kosten.
Vraag 11. Wat kan een digitale euro betekenen voor intermediairs?
Onder toezicht staande intermediairs, zoals banken, kunnen een sleutelrol spelen bij de distributie van een digitale euro. Ze zouden voor alle kwesties in verband met de digitale euro het belangrijkste aanspreekpunt voor particulieren, winkeliers en bedrijven zijn en alle eindgebruikersdiensten uitvoeren.
Met een digitale euro kunnen intermediairs onmiddellijk het hele eurogebied bereiken, in tegenstelling tot bij de meeste particuliere innovaties, die zich veelal richten op specifieke nationale markten. Een digitale euro kan dus fungeren als platform voor intermediairs om verdere innovatie en concurrentie op de groeiende markten voor e-commerce en digitale betalingen in het hele eurogebied te bevorderen.
Een digitale euro kan intermediairs ook extra kansen bieden. Zo stelt het Eurosysteem voor dat winkeliers buiten het eurogebied die de digitale euro willen gebruiken, een rekening moeten hebben bij een betalingsdienstaanbieder uit het eurogebied.
Bovendien biedt het vergoedingsmodel voor de digitale euro dat momenteel is voorzien in het conceptwetgevingsvoorstel van de Europese Commissie, de intermediairs economische prikkels die vergelijkbaar zijn met die van andere digitale betaalmiddelen. In dat opzicht opent een digitale euro ook de deur voor intermediairs om te investeren in aanvullende diensten met toegevoegde waarde voor hun klanten.
Vraag 12. Zouden mensen moeten betalen om een digitale euro te gebruiken?
De digitale euro is een publiek goed. Basisgebruik zou dan ook kostenvrij zijn voor individuele gebruikers.
Banken en aanbieders van betalingsdiensten zouden hun klanten aanvullende, betaalde diensten voor de digitale euro kunnen leveren. Deze extra dienstverlening zou een digitale euro nog aantrekkelijker maken voor gebruikers. Te denken valt aan de mogelijkheid om een rekening met vrienden te delen of terugkerende betalingen te doen.
Vraag 13. Hoe zou een digitale euro werken?
Met een digitale euro zouden mensen overal in het eurogebied veilige instantbetalingen kunnen doen in winkels, online en onderling, ongeacht welke aanbieder van betalingsdiensten ze hebben. De ECB onderzoekt momenteel hoe dit in de praktijk kan werken.
De eerste stap is het instellen van uw portemonnee voor digitale euro’s bij uw bank of een postkantoor.
Zodra uw portemonnee voor digitale euro’s is ingesteld, kunt u er geld in stoppen via een gekoppelde bankrekening of door contant geld te storten. Dan kunt u met de digitale euro’s in uw portemonnee gaan betalen.
Als u digitale euro’s ontvangt, kunt u die tot een bepaald bedrag in uw digitale portemonnee aanhouden of op uw bankrekening storten. Dat zou u handmatig kunnen doen of automatisch instellen.
Betalingen in digitale euro’s verlopen altijd veilig en onmiddellijk, zowel in fysieke als online winkels en tussen mensen.
Een digitale euro zou zowel online als offline functionaliteiten bieden. U zou de digitale euro dus ook kunnen gebruiken als er geen netwerkverbinding is of als die slecht is. Bovendien zouden bij offline betalingen met digitale euro's enkel de betaler en de begunstigde op de hoogte zijn van de persoonlijke details van de transactie. Dat biedt een niveau van privacy vergelijkbaar met dat van contant geld.
Meer informatie over hoe een digitale euro zou werken.
Vraag 14. Hoe privé is een digitale euro?
Privacy is een van de belangrijkste ontwerpkenmerken van een digitale euro.
Het ontwerp van een digitale euro omvat ook een offline functionaliteit. Deze zou gebruikers een mate van privacy bieden die gelijk staat aan die van contant geld, zowel voor onderlinge betalingen als voor betalingen in fysieke winkels. Bij het gebruik van digitale euro’s voor offline betalingen zou het niet nodig zijn persoonlijke transactiegegevens te delen met aanbieders van betalingsdiensten, het Eurosysteem of mogelijke aanbieders van ondersteunende diensten.
Voor online betalingen met digitale euro’s zou de privacy zo worden geregeld dat het Eurosysteem, als uitgevende instelling en leverancier van de infrastructuur, niet de mogelijkheid zou hebben om transacties direct te linken aan specifieke personen.
Meer informatie over de digitale euro en privacy.
Vraag 15. Hoe kan de ECB ervoor zorgen dat een digitale euro inclusief is?
Een digitale euro is een publiek goed, zoals bankbiljetten en munten nu, maar dan in digitale vorm.
Basisgebruik van een digitale euro via een mobiele app of een fysieke kaart zou gratis zijn. Een digitale euro zou ook offline werken, indien gebruikers geen internetverbinding hebben.
In haar conceptwetgeving bepaalt de Europese Commissie dat kredietinstellingen die een digitale euro distribueren verplicht worden kosteloos basisbetalingsdiensten in digitale euro’s aan te bieden wanneer hun klanten daarom verzoeken.
Om ervoor te zorgen dat iedereen – ook ouderen en mensen met een handicap, een functiebeperking of beperkte digitale vaardigheden – met een digitale euro kan betalen, worden in elk land van het eurogebied overheidsinstellingen – bijvoorbeeld postkantoren – aangewezen, waar mensen die kwetsbaar zijn voor digitale financiële uitsluiting gratis ondersteuning en toegang tot diensten in digitale euro’s krijgen. Dat kan gaan om persoonlijke ondersteuning en specifieke bijstand bij het openen van een digitale-eurorekening en het gebruik van alle basisdiensten in digitale euro’s. Ook mensen zonder bankrekening zouden gratis toegang krijgen tot de basisdiensten van een digitale euro.
Bovendien zal bijzondere aandacht uitgaan naar de inclusie van kwetsbare groepen, zoals personen zonder vaste woon- of verblijfplaats, asielzoekers en personen die internationale bescherming genieten.
Een digitale euro wordt zo ontworpen dat in ieders behoefte wordt voorzien en niemand achterblijft.
Vraag 16. Is een digitale euro programmeerbaar geld?
Een digitale euro zou nooit programmeerbaar geld zijn.
Programmeerbaar geld is een digitale vorm van geld die wordt gebruikt voor een vooraf bepaald doel, zoals een voucher, waarbij beperkingen staan op waar, wanneer of met wie het geld kan worden gebruikt.
Een digitale euro zou geen programmeerbaar geld zijn, zoals ook is voorzien in het wetgevingsvoorstel van de Europese Commissie, maar kan wel automatische betalingen vergemakkelijken als daar behoefte aan is. Zo zou een gebruiker kunnen besluiten een maandelijkse automatische betaalopdracht te geven om direct digitale euro’s over te maken naar familie of vrienden.
Vraag 17. Worden intermediairs vergoed voor de distributie van een digitale euro?
In afwachting van de uiteindelijke wetgeving stelt het Eurosysteem een vergoedingsmodel voor dat eerlijke economische prikkels creëert voor aanbieders van betalingsdiensten zoals banken om de operationele kosten van het distribueren van een digitale euro op te vangen.
Net zoals nu het geval is voor andere betalingssystemen, zouden aanbieders van betalingsdiensten die een digitale euro distribueren, winkeliers kosten in rekening kunnen brengen voor deze diensten. De prijszetting voor winkeliers en aanbieders van betalingsdiensten zou een plafond krijgen, zoals de Europese Commissie in het wetgevingsvoorstel voor de digitale euro voorstelt.
Net als bij de productie en uitgifte van bankbiljetten zou het Eurosysteem de kosten dragen voor het opzetten van een schema en infrastructuur voor een digitale euro. Bovendien streeft het Eurosysteem ernaar de extra investeringskosten voor intermediairs zoveel mogelijk te beperken door bestaande infrastructuren maximaal te hergebruiken.
Vraag 18. Kan een digitale euro de financiële stabiliteit bedreigen doordat banken een minder belangrijke rol gaan spelen?
Ons financiële stelsel – met het bankwezen als centrale spil – werkt goed en het Eurosysteem wil de sleutelrol die banken spelen in de efficiënte kredietverstrekking aan de reële economie behouden.
De ECB heeft de volgende ontwerpkeuzes gemaakt om de mogelijke risico’s van een digitale euro voor het financiële stelsel tot een minimum te beperken.
- Gebruikers zouden tot een bepaald maximum aan digitale euro’s in hun portemonnee (wallet) mogen aanhouden. Zo wordt een digitale euro een veilig oppotmiddel, vergelijkbaar met contant geld, maar blijft de stabiliteit van ons financiële stelsel behouden. Er zal geen sprake zijn van een uitstroom van banktegoeden, zelfs niet in tijden van crisis.
- Door hun portemonnee voor digitale euro’s aan een bankrekening te koppelen zouden gebruikers betalingen kunnen doen boven het maximumtegoed. Het tekort kan zo ook onmiddellijk worden aangevuld zonder dat ze hun wallet van tevoren moeten ophogen. Uiteraard moeten ze dan wel voldoende tegoed hebben op de gekoppelde rekening bij de bank.
Net als bij contant geld zouden gebruikers geen spaarrente ontvangen over het tegoed in digitale euro’s.
Vraag 19. Hoe gaat de ECB ervoor zorgen dat betalingen in digitale euro’s overal in het eurogebied op dezelfde manier gaan?
Onder toezicht staande intermediairs (bijvoorbeeld banken in het eurogebied) zouden verantwoordelijk zijn voor de distributie van digitale euro’s. Om ervoor te zorgen dat de invoering van het schema voor de digitale euro in het hele eurogebied op dezelfde manier gaat, ontwerpt het Eurosysteem een rulebook voor de digitale euro met gemeenschappelijke regels, standaarden en procedures voor de standaardisatie van betalingen in digitale euro’s, zodat betalingen overal in Europa mogelijk worden.
Vraag 20. Hoe gaat de ontwikkeling van het rulebook voor de digitale euro in zijn werk?
Het Eurosysteem heeft een Rulebook Development Group (RDG) opgericht om het rulebook voor de digitale euro op te stellen met de input van verscheidene belanghebbenden.
De groep, die bestaat uit vertegenwoordigers van de centrale banken van het Eurosysteem en de retailbetalingsmarkt – zoals consumenten, winkeliers en verenigingen van intermediairs – werkt op basis van de ontwerpkeuzes voor de digitale euro die de Raad van Bestuur van de ECB al heeft goedgekeurd.
Binnen de RDG zijn er een aantal specifieke werkstromen opgezet voor de uitwerking van bepaalde onderdelen van het rulebook die bijzondere deskundigheid vereisen.
Meer informatie over het rulebook voor de digitale euro.
Vraag 21. Wat is het verband tussen instantbetalingen en een digitale euro?
Vandaag de dag hebben consumenten zelden de mogelijkheid om instantbetalingen te gebruiken in winkels, wat ook betekent dat winkeliers hun geld niet onmiddellijk ontvangen. Dat zou veranderen met een digitale euro. Alle betalingen in digitale euro’s zijn instantbetalingen.
Indien de gemeenschappelijke regels, standaarden en procedures die voor een digitale euro zijn ontwikkeld worden goedgekeurd, kunnen de oplossingen voor instantbetalingen verder worden ontwikkeld om alle landen van het eurogebied te bereiken. Dit zou de afhankelijkheid verminderen van private niet-Europese bedrijven die op dit moment de betaalsector domineren.
Vraag 22. Is een digitale euro net als blockchain gebaseerd op ‘distributed ledger technology’ (DLT)?
Het Eurosysteem experimenteert met verschillende – zowel gecentraliseerde als gedecentraliseerde – technologieën bij de ontwikkeling van een digitale euro, met inbegrip van distributed ledger-technologieën. Een besluit is echter nog niet genomen.
Vraag 23. Maakt de invoering van een digitale euro betalingen in Europa kwetsbaarder voor cyberaanvallen?
Net als andere digitale infrastructuren zou een digitale euro het doelwit kunnen zijn van cyberaanvallen. Om dit risico te beperken moet het ontwerp van een digitale euro steunen op geavanceerde technologieën om een systeem te creëren dat cyber- en toekomstbestendig is.
Vraag 24. Waarin verschilt een digitale euro van een stablecoin of crypto?
Een digitale euro is centralebankgeld. Dit betekent dat een digitale euro zou worden gedekt door een centrale bank en ontworpen om te voldoen aan de behoeften van de mensen die hem gebruiken. Een digitale euro zou dus risicovrij zijn. Bovendien zouden privacy en gegevensbescherming gewaarborgd zijn. Centrale banken hebben als taak de waarde van het geld te handhaven, of het nu in een fysieke dan wel digitale vorm is.
De stabiliteit en de betrouwbaarheid van stablecoins hangen uiteindelijk af van de entiteit die ze uitgeeft en van de geloofwaardigheid en afdwingbaarheid van de belofte dat ze hun waarde in de loop van de tijd behouden. Private emittenten kunnen persoonsgegevens ook voor commerciële doeleinden gebruiken.
Bij crypto's bestaat er niet iets als een entiteit die aansprakelijk is, wat betekent dat vorderingen niet afdwingbaar zijn.