Oświadczenie wstępne

Mario Draghi, prezes EBC
Frankfurt nad Menem, 22 stycznia 2015 r.

Szanowni Państwo, wspólnie z wiceprezesem EBC mamy przyjemność powitać Państwa na naszej konferencji prasowej. Życzę Państwu wszystkiego najlepszego w nowym roku. Jednocześnie chciałbym powitać Litwę, która jako dziewiętnasty kraj wprowadziła euro. W związku z tym Vitas Vasiliauskas, prezes Zarządu Lietuvos bankas, został z dniem 1 stycznia 2015 r. członkiem Rady Prezesów. Wraz z wejściem Litwy do strefy euro 1 stycznia 2015 r. zaczął obowiązywać nowy system głosowania w Radzie Prezesów, polegający na tym, że prezesi krajowych banków centralnych na zmianę korzystają z prawa głosu. Szczegółowe informacje na ten temat są dostępne w serwisie internetowym EBC. Przedstawimy teraz Państwu wynik dzisiejszego posiedzenia Rady, w którym wziął udział także wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis.

Na podstawie regularnej analizy ekonomicznej i monetarnej przeprowadziliśmy starannie ponowną ocenę perspektyw sytuacji cenowej i skuteczności zastosowanych bodźców monetarnych. W rezultacie Rada Prezesów podjęła następujące decyzje:

Po pierwsze, postanowiła wprowadzić program rozszerzenia skupu aktywów, obejmujący istniejące programy skupu papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami i obligacji zabezpieczonych. W ramach ogłoszonego programu łączne miesięczne zakupy papierów wartościowych wyemitowanych przez sektory publiczny i prywatny będą wynosić 60 mld euro. Skup ma być prowadzony do końca września 2016 r., a w każdym razie będzie trwał tak długo, jak długo nie stwierdzimy trwałego dostosowania ścieżki inflacji, odpowiadającego naszemu celowi inflacyjnemu: poniżej, ale blisko 2% w średnim okresie. W marcu 2015 r. Eurosystem zacznie skupować na rynku wtórnym denominowane w euro papiery wartościowe o ratingu inwestycyjnym, wyemitowane przez rządy krajowe i agencje ze strefy euro oraz instytucje europejskie. Zakupy papierów wartościowych wyemitowanych przez rządy krajowe i agencje ze strefy euro będą oparte na udziałach krajowych banków centralnych z Eurosystemu w kluczu kapitałowym EBC. W wypadku krajów objętych programami dostosowawczymi UE-MFW będą obowiązywać dodatkowe kryteria kwalifikacji.

Po drugie, Rada Prezesów postanowiła zmienić stopę procentową pozostałych sześciu ukierunkowanych dłuższych operacji refinansujących (TLTRO). W przyszłych operacjach będzie stosowane oprocentowanie równe stopie podstawowych operacji refinansujących Eurosystemu obowiązującej w momencie realizacji danej operacji TLTRO, czyli zostaje zniesiony spread 10 pkt bazowych ponad stopę operacji podstawowej, który obowiązywał w dwóch pierwszych operacjach TLTRO.

Po trzecie, zgodnie z zapowiedzią przyszłego nastawienia polityki pieniężnej, postanowiliśmy pozostawić podstawowe stopy procentowe EBC bez zmian.

Jeżeli chodzi o skup dodatkowych aktywów, Rada Prezesów zachowuje kontrolę nad wszystkimi parametrami programu, zaś EBC będzie koordynować zakupy, co pozwoli utrzymać jedność polityki pieniężnej Eurosystemu. Eurosystem będzie realizować program w sposób zdecentralizowany, aby móc wykorzystać wszystkie zasoby. Jeśli chodzi o podział hipotetycznych strat, Rada Prezesów zdecydowała, że będzie on stosowany do skupu papierów wartościowych instytucji europejskich (papiery te mają stanowić 12% dodatkowo zakupionych aktywów i będą skupowane przez krajowe banki centralne). Pozostałe zakupy dodatkowych aktywów przeprowadzane przez krajowe banki centralne nie będą objęte podziałem strat. Ponieważ 8% dodatkowo zakupionych aktywów znajdzie się w posiadaniu EBC, wspólne ponoszenie ryzyka będzie dotyczyć w sumie 20% dodatkowo zakupionych aktywów.

Dziś o godz. 15.30 ukażą się osobne komunikaty prasowe, w których podamy bardziej szczegółowe informacje o programie rozszerzenia skupu aktywów i oprocentowaniu operacji TLTRO.

Dzisiejsza decyzja o skupie dodatkowych aktywów ma na celu przeciwdziałanie dwóm niekorzystnym procesom. Po pierwsze, dynamika inflacji nadal jest niższa, niż oczekiwano. Głównym czynnikiem wpływającym na obecny poziom inflacji ogółem pozostaje gwałtowny spadek cen ropy w ostatnich miesiącach, zwiększyło się jednak prawdopodobieństwo występowania efektów drugiej rundy w zakresie procesów płacowo-cenowych, co może niekorzystnie odbić się na sytuacji cenowej w średnim okresie. Ocena ta opiera się na dalszym spadku rynkowych miar oczekiwań inflacyjnych dla wszystkich horyzontów oraz spadku lub zbliżeniu się większości wskaźników faktycznej lub oczekiwanej inflacji do rekordowo niskich wartości. Jednocześnie w strefie euro nadal występuje wysoki poziom niewykorzystanych mocy produkcyjnych, zaś wzrost podaży pieniądza i akcji kredytowej wciąż jest niewielki. Po drugie, środki polityki pieniężnej uchwalone między czerwcem a wrześniem ubiegłego roku spowodowały wprawdzie wyraźną poprawę cen na rynkach finansowych, ale już nie wpłynęły w takim stopniu na wyniki ilościowe. W związku z tym stopień łagodzenia polityki pieniężnej okazał się niewystarczający, by odpowiednio przeciwdziałać zwiększonemu ryzyku zbyt długiego utrzymywania się niskiej inflacji. Jako że podstawowe stopy procentowe EBC doszły już do dolnej granicy, konieczne okazało się dziś zastosowanie kolejnych instrumentów bilansowych, by móc osiągnąć cel w zakresie stabilności cen.

W nadchodzącym okresie uchwalone dziś środki zapewnią zdecydowane podstawy do mocnego zakotwiczenia średnio- i długookresowych oczekiwań inflacyjnych. Znaczne zwiększenie naszej sumy bilansowej pomoże jeszcze złagodzić nastawienie polityki pieniężnej. W szczególności nadal będą się poprawiać warunki finansowania firm i gospodarstw domowych w strefie euro. Ponadto dzisiejsze decyzje wzmocnią przedstawioną przez nas zapowiedź przyszłego poziomu podstawowych stóp procentowych EBC oraz podkreślą istotne i coraz większe różnice w cyklu polityki pieniężnej między najważniejszymi gospodarkami rozwiniętymi. Wszystkie te czynniki łącznie powinny wzmocnić popyt, zwiększyć wykorzystanie mocy produkcyjnych oraz pobudzić wzrost podaży pieniądza i akcję kredytową, a w efekcie – pomóc przywrócić inflację do poziomu bliższego 2%.

Pozwolę sobie teraz bardziej szczegółowo przedstawić naszą ocenę sytuacji, poczynając od analizy ekonomicznej. Realny PKB strefy euro w III kw. 2014 r. wzrósł w ujęciu kwartalnym o 0,2%. Najnowsze dane i wyniki badań ankietowych wskazują na dalszy umiarkowany wzrost na przełomie roku. Jeśli chodzi o nadchodzący okres, dzięki niedawnym spadkom cen ropy umocniły się warunki do przyspieszenia ożywienia gospodarczego. Niższe ceny ropy powinny korzystnie wpłynąć na realne dochody do dyspozycji gospodarstw domowych i zyski przedsiębiorstw. Popytowi wewnętrznemu powinny także dalej sprzyjać zastosowane przez nas środki polityki pieniężnej, trwająca poprawa warunków finansowych oraz postęp konsolidacji fiskalnej i reform strukturalnych. Z kolei popyt eksportowy powinien być pobudzany przez ożywienie gospodarki światowej. Z drugiej strony ożywienie w strefie euro będzie prawdopodobnie nadal osłabiane przez wysokie bezrobocie, znaczne niewykorzystane moce produkcyjne oraz konieczne dostosowania bilansowe w sektorach publicznym i prywatnym.

Wśród czynników ryzyka związanych z perspektywami gospodarczymi strefy euro wciąż przeważają czynniki spadkowe, które jednak prawdopodobnie osłabiły się pod wpływem ogłoszonych dziś decyzji w sprawie polityki pieniężnej oraz dalszego spadku cen ropy w ostatnich tygodniach.

Według Eurostatu roczna inflacja HICP w strefie euro w grudniu 2014 r. wyniosła ‑0,2%, wobec 0,3% w listopadzie. Jej spadek wynika głównie z gwałtownego obniżenia się inflacji cen energii oraz, w mniejszym stopniu, z niższej rocznej dynamiki cen żywności. Na podstawie aktualnych informacji i bieżących cen terminowych ropy oczekuje się, że w najbliższych miesiącach roczna inflacja HICP będzie nadal bardzo niska lub ujemna. Zważywszy na niedawny bardzo gwałtowny spadek cen ropy i przy założeniu, że w najbliższych miesiącach nie nastąpi istotna korekta, tak niska stopa inflacji jest w krótkim okresie nieunikniona. Oczekuje się jednak, że w dalszej części 2015 i w 2016 r. inflacja będzie powoli rosnąć, czemu sprzyjać będą zastosowane przez nas środki polityki pieniężnej, przewidywane ożywienie popytu oraz zakładany stopniowy wzrost cen ropy w nadchodzącym okresie.

Rada Prezesów będzie w dalszym ciągu uważnie obserwować czynniki ryzyka wpływające na perspektywy sytuacji cenowej w średnim okresie. Szczególną uwagę będziemy przy tym zwracać na rozwój sytuacji geopolitycznej, zmiany kursów walutowych i cen energii oraz przekładanie się zastosowanych przez nas środków polityki pieniężnej na gospodarkę.

W zakresie analizy monetarnej najnowsze dane wskazują na wyższy pod względem tendencji wzrost dynamiki szerokiego pieniądza (M3), która jednak nadal jest niska. Roczna dynamika M3 wzrosła z najniższego poziomu 0,8% odnotowanego w kwietniu 2014 r. do 2,5% w październiku i 3,1% w listopadzie. Nadal podtrzymują ją najbardziej płynne instrumenty z tej kategorii: w listopadzie roczna stopa wzrostu wąskiego agregatu M1 wyniosła 6,9%.

Roczna dynamika kredytów dla przedsiębiorstw (skorygowana o sprzedaż i sekurytyzację) utrzymała się w listopadzie 2014 r. na niskim poziomie -1,3%, wobec -1,6% w październiku, co jednak oznacza dalszą stopniową poprawę w stosunku do najniższego poziomu -3,2% odnotowanego w lutym. Przewaga kredytów spłaconych nad udzielonymi, która rok temu była rekordowo wysoka, w ostatnich miesiącach w ujęciu średnim zmalała, a w listopadzie napływ kredytów netto wzrósł nieco powyżej zera. W tym zakresie przeprowadzone w styczniu 2015 r. badanie akcji kredytowej banków wskazuje, że w IV kw. 2014 r. nastąpiło dalsze złagodzenie warunków udzielania kredytów w ujęciu netto, zaś występujące pod tym względem różnice między krajami maleją równolegle z wzrostem popytu netto na kredyty we wszystkich kategoriach. Banki oczekują, że taka tendencja utrzyma się na początku 2015 r. Mimo tej poprawy stan akcji kredytowej dla przedsiębiorstw pozostaje słaby i nadal odzwierciedla opóźnioną reakcję na zmiany cyklu koniunkturalnego, a także ryzyko kredytowe, czynniki związane z podażą kredytów oraz trwające dostosowania bilansowe w sektorach finansowym i niefinansowym. Roczna dynamika kredytów dla gospodarstw domowych (skorygowana o sprzedaż i sekurytyzację) w listopadzie wyniosła 0,7%, po 0,6% w październiku. Przyjęte przez nas środki polityki pieniężnej powinny przyczynić się do dalszej poprawy przepływu kredytów.

Podsumowując, zestawienie wyników analizy ekonomicznej z sygnałami płynącymi z analizy monetarnej potwierdziło konieczność dalszego złagodzenia polityki pieniężnej. Wszystkie zastosowane przez nas środki polityki pieniężnej powinny pobudzić ożywienie w strefie euro i podnieść inflację do poziomu poniżej, ale blisko 2%.

Polityka pieniężna skupia się na utrzymaniu stabilności cen w średnim okresie, a jej akomodacyjne nastawienie przyczynia się do wzmocnienia aktywności gospodarczej. Jednak zwiększenie inwestycji, zatrudnienia i wydajności wymaga istotnego wkładu również ze strony innych dziedzin polityki. Niektóre kraje powinny zwłaszcza przyspieszyć konsekwentne reformy rynku produktów i rynku pracy oraz działania na rzecz poprawy otoczenia biznesowego. Jest niezwykle istotne, by reformy strukturalne wdrażać w sposób sprawny, wiarygodny i skuteczny, gdyż nie tylko zapewni to na przyszłość wyższy i trwały wzrost w strefie euro, lecz także zachęci przedsiębiorstwa, by w oczekiwaniu wyższych przychodów już dziś zwiększyły inwestycje, co pobudzi ożywienie gospodarcze. Polityka fiskalna powinna pobudzać ożywienie gospodarcze, a jednocześnie zapewniać zdolność obsługi długu, zgodnie z paktem stabilności i wzrostu, który pozostaje kotwicą zaufania. Wszystkie kraje powinny wykorzystywać pole manewru, jakie daje pakt, by kształtować politykę fiskalną w sposób bardziej sprzyjający wzrostowi.

Dokładny tekst uzgodniony przez Radę Prezesów znajduje się w wersji angielskiej.