Εισαγωγική δήλωση

Mario Draghi, Πρόεδρος της ΕΚΤ,
Φρανκφούρτη, 22 Ιανουαρίου 2015

Κυρίες και κύριοι, ο Αντιπρόεδρος και εγώ σας καλωσορίζουμε με μεγάλη χαρά στην καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου. Επιτρέψτε μου να σας ευχηθώ καλή χρονιά. Με την ευκαιρία αυτή, θα ήθελα επίσης να καλωσορίσω τη Λιθουανία η οποία είναι η 19η χώρα που υιοθέτησε το ευρώ. Αντίστοιχα, ο κ. Vasiliauskas, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Lietuvos bankas, έγινε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου την 1η Ιανουαρίου 2015. Λόγω της ένταξης της Λιθουανίας στη ζώνη του ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2015 τέθηκε σε εφαρμογή ένα σύστημα βάσει του οποίου οι διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών (ΕθνΚΤ) ασκούν εκ περιτροπής τα δικαιώματα ψήφου εντός του Διοικητικού Συμβουλίου. Οι λεπτομέρειες του συστήματος αυτού διατίθενται στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ. Θα σας ενημερώσουμε τώρα για τα αποτελέσματα της σημερινής συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου, στην οποία συμμετείχε επίσης ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Dombrovskis.

Βασιζόμενοι στην οικονομική και νομισματική ανάλυση που διενεργούμε τακτικά, επαναξιολογήσαμε ενδελεχώς τις προοπτικές για τις εξελίξεις στις τιμές και τη στήριξη που δόθηκε από τη νομισματική πολιτική στην οικονομία. Ως αποτέλεσμα, το Διοικητικό Συμβούλιο έλαβε τις ακόλουθες αποφάσεις:

Πρώτον, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να θέσει σε εφαρμογή ένα διευρυμένο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων, το οποίο περιλαμβάνει τα υφιστάμενα προγράμματα αγοράς τίτλων που έχουν εκδοθεί έναντι περιουσιακών στοιχείων και αγοράς καλυμμένων ομολογιών. Στο πλαίσιο του εν λόγω διευρυμένου προγράμματος, οι αγορές τίτλων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα θα ανέρχονται συνολικά σε 60 δισεκ. ευρώ μηνιαίως. Προβλέπεται ότι θα διενεργούνται τουλάχιστον μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2016 και σε κάθε περίπτωση έως ότου διαπιστώσουμε μια σταθερή προσαρμογή της πορείας του πληθωρισμού η οποία συνάδει με την επιδίωξή μας να διατηρούμε τους ρυθμούς πληθωρισμού κάτω, αλλά πλησίον του 2% μεσοπρόθεσμα. Τον Μάρτιο του 2015 το Ευρωσύστημα θα ξεκινήσει να αγοράζει στη δευτερογενή αγορά τίτλους εκφρασμένους σε ευρώ, σε επίπεδο επενδυτικής αξίας (investment grade), που έχουν εκδοθεί από κυβερνήσεις, ειδικούς φορείς-εκδότες χρεογράφων και ευρωπαϊκούς οργανισμούς της ζώνης του ευρώ. Οι αγορές τίτλων που έχουν εκδοθεί από κυβερνήσεις και ειδικούς φορείς-εκδότες χρεογράφων της ζώνης του ευρώ θα πραγματοποιούνται βάσει των μεριδίων συμμετοχής των ΕθνΚΤ του Ευρωσυστήματος στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Στην περίπτωση χωρών που συμμετέχουν σε πρόγραμμα προσαρμογής της ΕΕ/του ΔΝΤ θα ισχύουν ορισμένα πρόσθετα κριτήρια καταλληλότητας.

Δεύτερον, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να τροποποιήσει την τιμολόγηση των υπόλοιπων έξι στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (ΣΠΠΜΑ). Συγκεκριμένα, το επιτόκιο που θα ισχύει για τις μελλοντικές ΣΠΠΜΑ θα είναι ίσο με το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος που θα ισχύει τη στιγμή της διενέργειας της κάθε ΣΠΠΜΑ. Έτσι, αφαιρείται η διαφορά 10 μονάδων βάσης επί του επιτοκίου των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης που ίσχυε για τις δύο πρώτες ΣΠΠΜΑ.

Τρίτον, σύμφωνα με τις ενδείξεις που παρέχουμε για τη μελλοντική πορεία της νομισματικής πολιτικής, αποφασίσαμε να διατηρήσουμε αμετάβλητα τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ.

Όσον αφορά τις πρόσθετες αγορές περιουσιακών στοιχείων, το Διοικητικό Συμβούλιο διατηρεί τον έλεγχο όλων των χαρακτηριστικών του προγράμματος και η ΕΚΤ θα συντονίζει τις αγορές, διαφυλάττοντας έτσι τον ενιαίο χαρακτήρα της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος. Το Ευρωσύστημα θα κινητοποιήσει τους πόρους που διαθέτει σε αποκεντρωμένη βάση. Σε ό,τι αφορά τον επιμερισμό υποθετικών ζημιών, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι οι αγορές τίτλων ευρωπαϊκών οργανισμών (που θα αποτελούν το 12% των πρόσθετων αγορών περιουσιακών στοιχείων και τους οποίους θα αγοράζουν οι ΕθνΚΤ) θα υπόκεινται σε επιμερισμό ζημιών. Οι υπόλοιπες πρόσθετες αγορές περιουσιακών στοιχείων από τις ΕθνΚΤ δεν θα υπόκεινται σε επιμερισμό ζημιών. Η ΕΚΤ θα διακρατεί το 8% των πρόσθετων αγορών περιουσιακών στοιχείων. Αυτό σημαίνει ότι το 20% των πρόσθετων αγορών περιουσιακών στοιχείων θα υπόκειται σε καθεστώς επιμερισμού των κινδύνων.

Ξεχωριστά δελτία Τύπου με περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το διευρυμένο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων και την τιμολόγηση των ΣΠΠΜΑ θα δημοσιευθούν σήμερα το απόγευμα στις 3.30 μ.μ.

Στόχος της απόφασης νομισματικής πολιτικής που λάβαμε σήμερα σχετικά με τις πρόσθετες αγορές περιουσιακών στοιχείων ήταν να αντιμετωπιστούν δύο δυσμενείς εξελίξεις. Πρώτον, η δυναμική του πληθωρισμού εξακολουθεί να είναι υποτονικότερη από ό,τι αναμενόταν. Ενώ η απότομη πτώση των τιμών του πετρελαίου τους τελευταίους μήνες παραμένει ο βασικότερος παράγοντας που επηρεάζει τον τρέχοντα μετρούμενο πληθωρισμό, το ενδεχόμενο δευτερογενών επιδράσεων στον καθορισμό των μισθών και των τιμών έχει αυξηθεί και θα μπορούσε να επηρεάσει δυσμενώς τις μεσοπρόθεσμες εξελίξεις στις τιμές. Η αξιολόγηση αυτή στηρίζεται αφενός στην περαιτέρω υποχώρηση, σε όλους τους χρονικούς ορίζοντες, των δεικτών πληθωριστικών προσδοκιών που βασίζονται στις αγορές και αφετέρου από το γεγονός ότι οι περισσότεροι δείκτες τρέχοντος ή αναμενόμενου πληθωρισμού βρίσκονται στα κατώτερα ιστορικά επίπεδά τους ή πλησίον αυτών. Ταυτόχρονα, η υποτονικότητα της οικονομίας στη ζώνη του ευρώ παραμένει σημαντική και οι νομισματικές και πιστωτικές εξελίξεις εξακολουθούν να είναι περιορισμένες. Δεύτερον, ενώ τα μέτρα νομισματικής πολιτικής που υιοθετήθηκαν από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2014 είχαν ως αποτέλεσμα σημαντική βελτίωση των τιμών στις χρηματοπιστωτικές αγορές, δεν ισχύει το ίδιο για τα ποσοτικά αποτελέσματα. Κατά συνέπεια, η διευκολυντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής δεν επαρκούσε για να αντιμετωπιστούν με αποτελεσματικό τρόπο οι αυξημένοι κίνδυνοι μιας υπέρμετρα παρατεταμένης περιόδου χαμηλού πληθωρισμού. Για αυτόν τον λόγο, κατέστη σήμερα αναγκαία η λήψη περαιτέρω μέτρων που αφορούν τον ισολογισμό, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος μας για διατήρηση της σταθερότητας των τιμών, δεδομένου ότι τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ έχουν διαμορφωθεί στο κατώτερο όριό τους.

Σε ό,τι αφορά το μέλλον, τα μέτρα που λάβαμε σήμερα θα στηρίξουν αποφασιστικά τη σταθεροποίηση των μεσομακροπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό. Η σημαντική αύξηση του ισολογισμού μας θα έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω χαλάρωση της κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής. Πιο συγκεκριμένα, οι συνθήκες άντλησης κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά στη ζώνη του ευρώ θα εξακολουθήσουν να βελτιώνονται. Επιπλέον, οι σημερινές αποφάσεις θα στηρίξουν τις ενδείξεις μας για τη μελλοντική πορεία της νομισματικής πολιτικής σε σχέση με τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ και θα επιβεβαιώσουν το γεγονός ότι υπάρχουν σημαντικές και αυξανόμενες διαφορές ως προς τον κύκλο της νομισματικής πολιτικής μεταξύ των μεγάλων προηγμένων οικονομιών. Συνολικά, οι παράγοντες αυτοί θα ενισχύσουν τη ζήτηση, θα αυξήσουν τον βαθμό χρησιμοποίησης του παραγωγικού δυναμικού και θα στηρίξουν τη νομισματική και πιστωτική επέκταση, συμβάλλοντας έτσι στην επάνοδο σε ρυθμούς πληθωρισμού πλησίον του 2%.

Επιτρέψτε μου τώρα να σας παρουσιάσω με περισσότερες λεπτομέρειες την αξιολόγησή μας, ξεκινώντας από την οικονομική ανάλυση. Το πραγματικό ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ αυξήθηκε κατά 0,2%, σε τριμηνιαία βάση, το γ΄ τρίμηνο του 2014. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία και πληροφορίες ερευνών καταδεικνύουν συνεχιζόμενη συγκρατημένη ανάπτυξη τους μήνες κατά την αλλαγή του έτους. Σε ό,τι αφορά τις μελλοντικές προοπτικές, οι πρόσφατες μειώσεις των τιμών του πετρελαίου ενδυνάμωσαν τις προϋποθέσεις για επιτάχυνση της οικονομικής ανάκαμψης. Οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου αναμένεται να στηρίξουν το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Η εγχώρια ζήτηση αναμένεται επίσης να υποβοηθηθεί περαιτέρω από τα μέτρα νομισματικής πολιτικής που έχουμε λάβει, τη συνεχιζόμενη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης και την πρόοδο της δημοσιονομικής προσαρμογής και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, η ζήτηση για εξαγωγές αναμένεται να ωφεληθεί από την παγκόσμια ανάκαμψη. Ωστόσο, η ανάκαμψη στη ζώνη του ευρώ είναι πιθανόν να συνεχίσει να επηρεάζεται αρνητικά από την υψηλή ανεργία, το σημαντικό αχρησιμοποίητο παραγωγικό δυναμικό και τις αναγκαίες προσαρμογές των ισολογισμών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.

Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις οικονομικές προοπτικές για τη ζώνη του ευρώ εξακολουθούν να είναι καθοδικοί. Θα πρέπει όμως να υποχωρήσουν μετά τις σημερινές αποφάσεις νομισματικής πολιτικής και τη συνεχιζόμενη πτώση των τιμών του πετρελαίου τις τελευταίες εβδομάδες.

Σύμφωνα με την Eurostat, ο ετήσιος πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) της ζώνης του ευρώ ήταν -0,2% τον Δεκέμβριο του 2014, έναντι 0,3% τον Νοέμβριο. Αυτή η μείωση αντανακλά κατά κύριο λόγο την απότομη πτώση του πληθωρισμού των τιμών της ενέργειας και, σε μικρότερο βαθμό, τη μείωση του ετήσιου ρυθμού μεταβολής των τιμών των ειδών διατροφής. Με βάση τις σημερινές πληροφορίες και τις ισχύουσες τιμές των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί του πετρελαίου, οι ετήσιοι ρυθμοί πληθωρισμού (βάσει του ΕνΔΤΚ) αναμένεται να παραμείνουν σε πολύ χαμηλά ή αρνητικά επίπεδα τους επόμενους μήνες. Δεν είναι δυνατόν να αποφευχθούν τέτοιοι χαμηλοί ρυθμοί πληθωρισμού σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, δεδομένης της πολύ απότομης πτώσης των τιμών του πετρελαίου που σημειώθηκε πρόσφατα και με βάση την υπόθεση ότι δεν θα σημειωθεί καμία σημαντική διόρθωση τους προσεχείς μήνες. Οι ρυθμοί πληθωρισμού, υποβοηθούμενοι από τα μέτρα νομισματικής πολιτικής που έχουμε λάβει, από την αναμενόμενη ανάκαμψη της ζήτησης και από την υπόθεση για σταδιακή άνοδο των τιμών του πετρελαίου την προσεχή περίοδο, αναμένεται να αυξηθούν σταδιακά τους τελευταίους μήνες του 2015 και το 2016.

Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί προσεκτικά τους κινδύνους που περιβάλλουν τις προοπτικές για την εξέλιξη των τιμών μεσοπρόθεσμα. Σε αυτό το πλαίσιο, θα επικεντρωθούμε ιδίως στις γεωπολιτικές εξελίξεις, στις εξελίξεις στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και στις τιμές της ενέργειας και στη μετακύλιση των μέτρων νομισματικής πολιτικής στην οικονομία.

Όσον αφορά τη νομισματική ανάλυση, τα πρόσφατα στοιχεία υποδηλώνουν ανάκαμψη του υποκείμενου ρυθμού αύξησης της ποσότητας χρήματος με την ευρεία έννοια (Μ3), αν και ο ρυθμός αυτός παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του Μ3 επιταχύνθηκε σε 3,1% τον Νοέμβριο του 2014, από 2,5% τον Οκτώβριο και σε σύγκριση με το κατώτατο επίπεδο 0,8% που είχε καταγραφεί τον Απρίλιο του 2014. Η ετήσια αύξηση του Μ3 εξακολουθεί να προέρχεται κυρίως από τις πιο ρευστές συνιστώσες του, καθώς το στενό νομισματικό μέγεθος Μ1 αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 6,9% τον Νοέμβριο.

Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των δανείων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (με διόρθωση ως προς τις πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων) παρέμεινε υποτονικός σε -1,3% τον Νοέμβριο του 2014, έναντι -1,6% τον Οκτώβριο, ενώ εξακολούθησε να σημειώνει σταδιακή ανάκαμψη από το κατώτατο επίπεδο -3,2% τον Φεβρουάριο του 2014. Κατά μέσο όρο τους τελευταίους μήνες, οι καθαρές εξοφλήσεις υποχώρησαν από τα ιστορικώς υψηλά επίπεδα που είχαν καταγραφεί το προηγούμενο έτος και οι καθαρές ροές χορηγήσεων έγιναν ελαφρώς θετικές τον Νοέμβριο. Εν προκειμένω, η έρευνα για τις τραπεζικές χορηγήσεις του Ιανουαρίου του 2015 καταδεικνύει περαιτέρω καθαρή χαλάρωση των πιστοδοτικών κριτηρίων το δ΄ τρίμηνο του 2014, ενώ οι διαφορές μεταξύ χωρών μειώνονται παράλληλα με την αύξηση της καθαρής ζήτησης δανείων σε όλες τις κατηγορίες δανείων. Οι τράπεζες αναμένουν ότι αυτή η δυναμική θα συνεχιστεί και στις αρχές του 2015. Παρά τις βελτιώσεις αυτές, ο δανεισμός προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις παραμένει υποτονικός και εξακολουθεί να αντανακλά τη χρονική υστέρηση που παρουσιάζουν οι εξελίξεις στα δάνεια σε σχέση με τον οικονομικό κύκλο, καθώς και τον πιστωτικό κίνδυνο, τους παράγοντες της προσφοράς πιστώσεων και τη συνεχιζόμενη προσαρμογή των ισολογισμών του χρηματοπιστωτικού και του μη χρηματοπιστωτικού τομέα. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των δανείων προς τα νοικοκυριά (με διόρθωση ως προς τις πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων) ήταν 0,7% τον Νοέμβριο, έναντι 0,6% τον Οκτώβριο. Τα μέτρα νομισματικής πολιτικής που έχουμε λάβει θα πρέπει να στηρίξουν την περαιτέρω βελτίωση των πιστωτικών ροών.

Συνοπτικά, η διασταύρωση του αποτελέσματος της οικονομικής ανάλυσης με τις ενδείξεις από τη νομισματική ανάλυση επιβεβαίωσε την ανάγκη για ενίσχυση του διευκολυντικού χαρακτήρα της νομισματικής πολιτικής. Όλα τα μέτρα νομισματικής πολιτικής που έχουμε λάβει θα πρέπει να στηρίξουν την ανάκαμψη της ζώνης του ευρώ, ούτως ώστε οι ρυθμοί πληθωρισμού να διαμορφωθούν σε επίπεδα κάτω, αλλά πλησίον του 2%.

Η νομισματική πολιτική αποσκοπεί στη διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών μεσοπρόθεσμα και η διευκολυντική της κατεύθυνση συμβάλλει στη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας. Ωστόσο, προκειμένου να αυξηθεί η επενδυτική δραστηριότητα και η δημιουργία θέσεων εργασίας και να επιταχυνθεί ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας, είναι απαραίτητη η αποφασιστική συμβολή και άλλων τομέων πολιτικής. Πιο συγκεκριμένα, η αποφασιστική εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και εργασίας καθώς και η ανάληψη δράσεων για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος θα πρέπει να ενταθούν σε διάφορες χώρες. Είναι σημαντικό οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις να τεθούν σε εφαρμογή γρήγορα, με αξιόπιστο και αποτελεσματικό τρόπο, καθώς αυτό θα αυξήσει όχι μόνο τη μελλοντική διατηρήσιμη ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ αλλά και τις προσδοκίες για υψηλότερα εισοδήματα, και θα ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να αυξήσουν σήμερα τις επενδύσεις τους και να επισπεύσουν την οικονομική ανάκαμψη. Οι δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να στηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη βιωσιμότητα του χρέους σε συμμόρφωση προς το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο παραμένει το σημείο αναφοράς για την εμπιστοσύνη. Όλες οι χώρες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα διαθέσιμα περιθώρια για μια πιο ευνοϊκή προς την ανάπτυξη σύνθεση των δημοσιονομικών πολιτικών.

Για την ακριβή διατύπωση η οποία έχει συμφωνηθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο, συμβουλευθείτε την αγγλική έκδοση.