X’inhuma l-bilanċi ta’ TARGET?

24 ta’ Lulju 2025

Minn żmien għal żmien jista’ jkun li tkun qrajt fl-aħbarijiet li xi pajjiżi taż-żona tal-euro għandhom bilanċi (obbligazzjonijiet) negattivi kbar ta’ TARGET, filwaqt li oħrajn għandhom oħrajn pożittivi kbar (krediti). Hemm kull tip ta’ teorija dwar x’jista’ jfisser dan. Iżda x’inhuma fil-fatt dawn il-bilanċi?

X’inhu TARGET?

Is-sistema TARGET (Trans-European Automated Real-time Gross settlement Express Transfer) tikkombina diversi servizzi ta’ infrastruttura tas-suq finanzjarju: T2 (għas-saldu ta’ pagamenti), T2S (għas-saldu ta’ titoli) u TIPS (għas-saldu ta’ pagamenti istantanji). Il-banek ċentrali u l-banek kummerċjali jużaw TARGET biex iħallsu tranżazzjonijiet bl-euro u jittrasferixxu l-flus b’mod sikur u faċli bejniethom, kemm fil-pajjiżi kif ukoll bejn il-fruntieri. Dan huwa essenzjali biex l-ekonomija tiffunzjona.

Kemm il-banek ċentrali kif ukoll il-banek kummerċjali għandhom kontijiet f’TARGET 2.

Aqra aktar dwar is-servizzi T2 u TARGET.

X’inhuma l-bilanċi ta’ TARGET?

F’suq integrat, il-flus qed jimxu l-ħin kollu, inkluż bejn il-fruntieri. Kull euro jibda l-vjaġġ tiegħu f’pajjiż wieħed jew ieħor taż-żona tal-euro jew fil-BĊE iżda mhux neċessarjament jibqa’ hemm.

Il-fluss nett ta’ flus bejn żewġ pajjiżi (jiġifieri t-total irċevut minbarra t-total mibgħut) huwa rreġistrat fuq il-karti tal-bilanċ tal-banek ċentrali nazzjonali tal-pajjiżi rispettivi, irrispettivament minn jekk it-trasferiment ikunx inbeda minn bank kummerċjali jew mill-bank ċentrali. Il-bilanċi ta’ TARGET huma l-akkumulazzjoni ta’ dawn il-flussi maż-żmien. Il-BĊE jibgħat u jirċievi flus bejn il-fruntieri matul l-implimentazzjoni tal-politika monetarja tiegħu, u għalhekk għandu wkoll il-bilanċ ta’ TARGET tiegħu stess.

Sabiex jiġi evitat li kull bank ċentrali taż-żona tal-euro jkollu bilanċ separat ma’ kull wieħed mill-banek ċentrali l-oħra taż-żona tal-euro u mal-BĊE, fl-aħħar ta’ kull jum, il-bilanċi bilaterali kollha fis-Servizzi kollha ta’ TARGET jiġu ssimplifikati bħala bilanċ wieħed mal-BĊE.

Fil-qosor, jekk il-banek f’pajjiż partikolari jkunu bagħtu aktar flus fi tranżazzjonijiet transfruntiera permezz ta’ TARGET milli jkunu rċevew permezz tagħha, il-bank ċentrali ta’ dak il-pajjiż ikollu bilanċ negattiv. Jekk il-banek ikunu rċevew aktar milli bagħtu, il-bank ċentrali ta’ dak il-pajjiż ikollu bilanċ pożittiv. Jekk il-ħlasijiet ‘l barra u l-ħlasijiet ‘l ġewwa jkunu eżattament ugwali, allura l-bilanċ ta’ TARGET għal dak il-bank ċentrali jkun żero.

Il-banek, għaliex jibagħtu flus lil banek ta’ pajjiżi oħra?

Il-banek ċentrali u l-banek kummerċjali jagħmlu ħlasijiet transkonfinali lil xulxin permezz ta’ TARGET:

• biex iħallsu għal oġġetti, servizzi jew assi finanzjarji li jiġu minn pajjiż ieħor (għalihom infushom jew għan-nom tal-klijenti tagħhom);

• biex jittrasferixxu flus bejn il-fruntieri f’isem il-klijenti tagħhom (eż. ħlasijiet);

• meta jridu jisilfu flus lil xulxin;

• matul l-implimentazzjoni tal-politika monetarja (eż. operazzjonijiet tas-suq miftuħ bħal xiri ta’ assi li jista’ jinvolvi saldu transkonfinali);

• għall-bejgħ u x-xiri ta’ titoli finanzjarji f’kuntest transkonfinali.

Għaliex il-bilanċ pożittiv ta’ TARGET issir referenza għalih bħala kreditu u bilanċ negattiv bħala obbligazzjoni?

Dan għandu x’jaqsam mal-kontabilità u l-karti tal-bilanċ, sabiex nifhmu dan għandna nżommu f’moħħna żewġ affarijiet.

1. Iż-żona tal-euro għandha munita waħda, iżda minħabba li hija magħmula minn pajjiżi multipli, ma hemmx bank ċentrali wieħed b’karta tal-bilanċ waħda għall-euro. Minflok, il-bank ċentrali f’kull pajjiż għandu l-karta tal-bilanċ tiegħu stess.
2. Meta bank ċentrali joħroġ il-flus għall-ewwel darba, dawn il-flus jiġu rreġistrati fuq il-karta tal-bilanċ tal-bank. Il-flus jiġu rreġistrati fuq in-naħa tal-passiv tal-karta tal-bilanċ (bħala depożitu) filwaqt li l-assi (jew pretensjonijiet) li jikkorrispondu għall-flus maħluqa jiġu rreġistrati fuq in-naħa tal-assi (eż. bħala self).

Meta l-flus jiċċaqalqu bejn il-pajjiżi taż-żona tal-euro permezz ta’ TARGET, il-bank ċentrali tal-pajjiż li jirċievi l-flus jirreġistra dawn il-flus fil-karta tal-bilanċ tiegħu bħala obbligazzjoni addizzjonali. Imma l-obbligazzjoni biss timxi: l-assi jibqa’ fuq il-karta tal-bilanċ oriġinali.

Pereżempju, jekk l-euro oriġinarjament maħruġa fl-Italja jispiċċaw fil-Ġermanja, minn perspettiva kontabilistika, il-bank ċentrali Ġermaniż għandu obbligazzjoni addizzjonali (il-flus) filwaqt li l-assi jibqa’ għand il-bank ċentrali Taljan. Dan ifisser li l-karti tal-bilanċ ma jibqgħux ibbilanċjati: il-bank ċentrali Ġermaniż jeħtieġ li jżid partita ta’ bbilanċjar biex jirrifletti l-fatt li issa hemm aktar euro fuq il-karta tal-bilanċ tiegħu minn dak li ħoloq oriġinarjament, filwaqt li l-bank ċentrali Taljan ikollu jżid partita ta’ bbilanċjar biex jirrifletti l-fatt li għandu inqas euro fuq il-karta tal-bilanċ tiegħu milli ħoloq oriġinarjament. Din il-partita ta’ bbilanċjar – li tissejjaħ il-bilanċ ta’ TARGET – hija kreditu (jew assi) għad-Deutsche Bundesbank u obbligazzjoni għall-Banca d’Italia.

Iżda f’unjoni monetarja bħal tagħna, naturalment ma hemm l-ebda distinzjoni bejn euro maħruġ f’pajjiż wieħed u euro maħruġ f’ieħor. Dak l-euro kellu joriġina x’imkien iżda ma għandux għalfejn jibqa’ fl-istess post. Huwa aspett essenzjali ta’ kwalunkwe unjoni monetarja li l-munita tista’ tiċċaqlaq minn pajjiż għal ieħor, liberament u faċilment.

Għaliex żdiedu l-bilanċi ta’ TARGET matul il-kriżi finanzjarja?

Il-banek kummerċjali normalment jisilfu flus lil xulxin permezz tas-suq tal-flus. Meta faqqgħet il-kriżi finanzjarja fl-2008, il-fiduċja evaporat u l-banek saru inqas lesti li jisilfu lil xulxin. Dan ikkawża żieda fir-rati tal-imgħax tas-suq monetarju. Il-banek kummerċjali f’pajjiżi meqjusa bħala aktar vulnerabbli ġew affettwati b’mod speċjali. Meta r-rati tas-suq monetarju jvarjaw mir-rati ewlenin tal-BĊE, il-politika monetarja ssir inqas effettiva. Il-BĊE u l-banek ċentrali nazzjonali taż-żona tal-euro għalhekk ħadu passi biex jiżguraw it-trażmissjoni bla xkiel tal-politika monetarja fiż-żona tal-euro kollha.

Il-banek kummerċjali setgħu jisselfu flus daqs kemm kellhom bżonn mill-bank ċentrali kontra kollateral eliġibbli. Ħafna minn dawn il-flus intużaw biex jissostitwixxu l-finanzjament transkonfinali bbażat fuq is-suq li kien nixef. Pereżempju, xi flus tal-bank ċentrali mislufa minn banek kummerċjali f’pajjiżi meqjusa bħala aktar vulnerabbli ntużaw biex jitħallsu lura fondi mislufa minn banek kummerċjali f’pajjiżi meqjusa inqas vulnerabbli. U għalhekk, bejn l-2008 u l-2012, il-bilanċi ta’ TARGET żdiedu minħabba l-ammont akbar ta’ flus li nħolqu u li qasmu l-fruntieri fuq bażi netta.

Il-bilanċi fil-mira ġeneralment reġgħu żdiedu mill-2015 sal-aħħar tas-sajf tal-2022, għalkemm għal raġunijiet differenti. Dan kien minħabba deċiżjonijiet ta’ politika monetarja meħuda mill-BĊE, flimkien mal-banek ċentrali nazzjonali kollha taż-żona tal-euro.

X’għamlu l-BĊE u l-banek ċentrali nazzjonali taż-żona tal-euro mill-2015 li kkontribwew għal bilanċi akbar ta’ TARGET?

Fl-2015, il-Kunsill Governattiv introduċa programm ġdid – il-programm ta’ xiri ta’ assi bħala parti minn pakkett ta’ miżuri mfassla biex jappoġġaw ir-ritorn tal-inflazzjoni għal livelli f’konformità mal-mira tal-inflazzjoni tiegħu fi żmien meta l-inflazzjoni kienet persistentement taħt il-mira. Aktar tard, f’Marzu 2020, wara t-tifqigħa tal-pandemija tal-COVID-19, il-BĊE introduċa l-programm ta’ xiri ta’ emerġenza pandemika (PEPP) biex jiġġieled ir-riskji diżinflazzjonarji u r-riskji għall-mekkaniżmu ta’ trażmissjoni tal-politika monetarja. Bħala parti minn dawn il-programmi, il-banek ċentrali f’kull pajjiż taż-żona tal-euro xtraw diversi assi bejn il-fruntieri bi skambju għal flus. Dan fisser li l-ammont totali ta’ flus reġa’ żdied, iżda din id-darba, iż-żieda kienet xprunata mill-Eurosistema (jiġifieri l-BĊE u l-banek ċentrali taż-żona tal-euro).

Ħafna drabi l-assi li jinxtraw minn bank ċentrali jinżammu minn investituri f’pajjiż ieħor — inklużi pajjiżi barra miż-żona tal-euro — li tipikament ikollhom kontijiet bankarji f’ċentru finanzjarju taż-żona tal-euro bħal Frankfurt, il-Lussemburgu jew Amsterdam.

Għalhekk, pereżempju, ejjew nimmaġinaw li taħt il-programm ta’ xiri ta’ assi, il-bank ċentrali Spanjol xtara bond miżmum minn investitur li l-kont bankarju tiegħu kien fi Frankfurt. Biex ipoġġi l-flus fil-kont bankarju Ġermaniż tal-bejjiegħ, il-Banco de España jkollu jagħmel trasferiment transfruntier permezz ta’ TARGET. Il-kont bankarju tal-bejjiegħ jiġi kkreditat u l-bank ċentrali Ġermaniż jirreġistra żieda fil-kreditu ta’ TARGET tiegħu, filwaqt li l-Banco de España jirreġistra żieda fl-obbligazzjoni ta’ TARGET tiegħu.

Peress li ħafna assi nxtraw minn investituri b’kontijiet bankarji Ġermaniżi, il-flus daħlu fil-Ġermanja. Il-flus imbagħad baqgħu f’pajjiżi bħall-Ġermanja minħabba li r-redditu fuq investimenti sikuri oħra (bħal bonds tal-gvern domestiku) kien relattivament baxx. Minħabba din l-akkumulazzjoni ta’ flus, il-pretensjoni ta’ TARGET tad-Deutsche Bundesbank żdiedet. Fl-istess ħin, l-obbligazzjonijiet tal-pajjiżi li jibagħtu l-flus żdiedu.

Barraminhekk, anki bħala rispons għall-kriżi pandemika, l-Eurosistema espandiet il-finanzjament ipprovdut lill-istituzzjonijiet ta’ kreditu permezz tat-TLTRO III (it-tielet serje ta’ operazzjonijiet immirati ta’ rifinanzjament fuq terminu itwal), li żiedet il-likwidità disponibbli b’mod ġenerali u b’hekk ħolqot opportunità għall-espansjoni ulterjuri tal-bilanċi ta’ TARGET.

Mela m’hemm xejn x’wieħed jinkwieta fuq iż-żieda tal-bilanċi ta’ TARGET?

Il-bilanċi ta’ TARGET jistgħu jkunu indikatur importanti ta’ x’qed jiġri fl-ekonomija (juru d-direzzjoni li fiha l-flus qed jiċċaqalqu madwar iż-żona tal-euro). Madankollu, l-ixprunaturi tagħhom jistgħu jinbidlu maż-żmien u hija, wara kollox, karatteristika ewlenija ta’ unjoni monetarja li l-flus jaqsmu l-fruntieri.

Il-bilanċi f’TARGET xi drabi jistgħu jindikaw ukoll li hemm xi ħaġa ħażina (eż. jekk ħafna flus qed joħorġu minn pajjiż partikolari minħabba tħassib dwar is-sitwazzjoni finanzjarja tiegħu). Jekk dan ikun il-każ, il-bilanċi ta’ TARGET ma jkunux l-uniku sinjal li hemm problema.

L-espansjoni tal-bilanċi ta’ TARGET fost il-pajjiżi sa Awwissu 2022 kienet prinċipalment ir-riżultat ta’ miżuri ta’ politika monetarja mfassla mill-BĊE biex jappoġġaw ir-ritorn tal-inflazzjoni għal livelli konformi mal-mira tal-inflazzjoni tal-Kunsill Governattiv u jiżguraw it-trażmissjoni bla xkiel tal-politika monetarja. Dan ma kienx ir-riżultat ta’ stress finanzjarju.

Għaliex il-bilanċi ta’ TARGET bdew jonqsu mill-aħħar tas-sajf tal-2022?

Il-bilanċ totali ta’ TARGET – it-total tal-krediti kollha tat-TARGET jew, b’mod ekwivalenti, l-obbligazzjonijiet kollha – laħaq l-ogħla livell lejn l-aħħar ta’ Awwissu 2022, b’madwar EUR 1.9 triljun. L-operazzjonijiet assoċjati mat-TLTRO III bdew jilħqu l-maturità minn Settembru 2022 u, f’Ottubru 2022, il-BĊE ħabbar rikalibrazzjoni tat-TLTRO III biex tiġi żgurata l-konsistenza man-normalizzazzjoni usa’ tal-politika monetarja. Dan ir-rikalibrar iriżulta f’ripagamenti kbar mill-banek, li kkontribwew għat-tnaqqis tal-livell ta’ likwidità eċċessiva fis-sistema bankarja, li min-naħa tiegħu wassal għal bilanċi tat-TARGET aktar baxxi. L-Eurosistema waqqfet ukoll ir-riinvestimenti taħt il-programm ta’ xiri ta’ assi minn Lulju 2023. B’kuntrast għax-xiri nett ta’ assi, il-maturazzjoni ta’ titoli maħruġa minn entitajiet li jinsabu fl-istess pajjiż bħall-bank ċentrali nazzjonali li jkollu l-bonds ma twassalx immedjatament għal tranżazzjonijiet transfruntiera. Pereżempju, il-maturazzjoni ta’ titoli maħruġa mill-gvern domestiku ta’ bank ċentrali nazzjonali tirriżulta f’pagamenti minn dak il-gvern lill-bank ċentrali nazzjonali. B’riżultat ta’ dan, in-nuqqas ta’ riinvestiment ta’ titoli li jimmaturaw taħt il-programm ta’ xiri ta’ assi ma jaffettwax direttament il-bilanċi ta’ TARGET. Madankollu, jista’ jagħmel dan indirettament permezz tax-xiri ta’ bonds ġodda li l-gvernijiet jeħtieġ li joħorġu biex jiffinanzjaw pagamenti ta’ fidi fil-każ ta’ entitajiet mhux domestiċi. Fi tmiem l-2024, il-bilanċ totali ta’ TARGET kien ta’ madwar EUR 1.6 triljun.