Συνοπτική παρουσίαση

Η συνεχιζόμενη πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19) εξακολούθησε να επηρεάζει την οικονομική δραστηριότητα το α΄ τρίμηνο του 2021, καθώς παρατάθηκαν τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα και εκδηλώθηκαν φαινόμενα συμφόρησης από την πλευρά της προσφοράς. Ωστόσο, η μείωση της παραγωγής έχει περιοριστεί χάρη στην εμπειρία που έχει αποκτηθεί – καθώς οι οικονομικοί παράγοντες προσαρμόζονται καλύτερα στην πανδημία – και στη στήριξη από μέτρα πολιτικής, καθώς και στη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης και στον ανθεκτικό μεταποιητικό τομέα.^[1]

Η πρόσφατη πρόοδος όσον αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική ανάκαμψη από το β΄ τρίμηνο του έτους και μετά. Ειδικότερα, η ταχύτερη εφαρμογή των εμβολιασμών και η παράλληλη υποχώρηση του ρυθμού εμφάνισης νέων κρουσμάτων αναμένεται να επιτρέψουν την ταχεία χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων το β΄ εξάμηνο του 2021, τα οποία ήταν αυστηρότερα από ό,τι αναμενόταν το α΄ εξάμηνο του έτους. Ωστόσο, διατυπώνεται η υπόθεση ότι τα μέτρα αυτά θα χαλαρώσουν πλήρως μόνο στις αρχές του 2022, σύμφωνα με τις προηγούμενες προβολές. Με βάση αυτές τις υποθέσεις, η δραστηριότητα της ζώνης του ευρώ προβλέπεται να επανέλθει σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης το β΄ τρίμηνο του 2021 και να ανακάμψει σημαντικά το β΄ εξάμηνο του έτους, λόγω της έντονης ανάκαμψης της ιδιωτικής κατανάλωσης και της άμβλυνσης των φαινομένων συμφόρησης από την πλευρά της προσφοράς. Αυτό αναμένεται να επιτρέψει στο πραγματικό ΑΕΠ να υπερβεί το προ της κρίσης επίπεδό του από το α΄ τρίμηνο του 2022 και μετά, ένα τρίμηνο νωρίτερα από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως.

Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2021, οι προοπτικές για την ανάπτυξη είναι βελτιωμένες για το 2021 και το 2022. Αυτό αντικατοπτρίζει την υπόθεση ότι η πανδημία θα έχει μικρότερο οικονομικό αντίκτυπο, δεδομένης της προόδου στην εκστρατεία εμβολιασμών, των σημαντικών πρόσθετων μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής – εν μέρει χρηματοδοτούμενων από το πρόγραμμα Next Generation EU – και της αναβάθμισης των προοπτικών για την εξωτερική ζήτηση που στηρίζονται από τις πρόσφατες δέσμες μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα μέτρα νομισματικής, δημοσιονομικής και μακροπροληπτικής πολιτικής αναμένεται να κατορθώσουν να αποτρέψουν τη σοβαρή μεγέθυνση των επιδράσεων μέσω των χρηματοπιστωτικών διαύλων και να περιορίσουν τα σημάδια που θα αφήσει η κρίση στην οικονομία. Ως αποτέλεσμα, μέχρι το τέλος του 2022 το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί σε επίπεδο μόλις κατά 1,3% χαμηλότερο από ό,τι εκτιμούσαν οι προβολές που είχαν δημοσιευθεί πριν από την έναρξη της πανδημίας.^[2]

Ο πληθωρισμός αναμένεται να αυξηθεί δυναμικά σε 1,9% το 2021, λόγω πρόσκαιρων ανοδικών παραγόντων, και να επανέλθει σε ρυθμούς 1,5% και 1,4% το 2022 και το 2023, καθώς οι πιέσεις από την πλευρά της ζήτησης παραμένουν συγκρατημένες και οι τιμές του πετρελαίου αναμένεται, βάσει των υποθέσεων, να μειωθούν. Η άνοδος του μετρούμενου πληθωρισμού το 2021 αντανακλά την αντιστροφή της μείωσης του γερμανικού συντελεστή ΦΠΑ, την ανάκαμψη του ρυθμού πληθωρισμού των τιμών της ενέργειας εν μέσω ισχυρών επιδράσεων της βάσης σύγκρισης και την αύξηση του κόστους των εισροών εξαιτίας διαταράξεων στην πλευρά της προσφοράς. Καθώς οι εν λόγω πρόσκαιροι παράγοντες αναμένεται να εξασθενήσουν στις αρχές του 2022, ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) δεν αναμένεται να παρουσιάσει σημαντικές μεταβολές το 2022 και το 2023. Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής αναμένεται να ενισχυθεί – και εντονότερα από ό,τι προβλεπόταν στις προβολές του Μαρτίου 2021 – καθώς θα προχωρεί η οικονομική ανάκαμψη και θα μειώνεται η υποαπασχόληση των πόρων. Ο πληθωρισμός των τιμών των ειδών διατροφής (βάσει του ΕνΔΤΚ) προβλέπεται επίσης να αυξηθεί. Αυτές οι ανοδικές επιδράσεις στον μετρούμενο πληθωρισμό αντισταθμίζονται σε γενικές γραμμές στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής από τις μειώσεις του προβλεπόμενου πληθωρισμού των τιμών της ενέργειας (βάσει του ΕνΔΤΚ), όπως καθορίζεται από την καθοδική κλίση της καμπύλης των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί των τιμών του πετρελαίου. Σε σύγκριση με τις προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Μαρτίου 2021, ο μετρούμενος πληθωρισμός αναθεωρήθηκε προς τα άνω για το 2021 και το 2022 λόγω των πιο θετικών εξελίξεων όσον αφορά την υποαπασχόληση των πόρων και των ανοδικών επιδράσεων από τις τιμές των βασικών εμπορευμάτων.

Λόγω της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας και το μέγεθος των πληγών που θα αφήσει στην οικονομία, εκπονήθηκαν και πάλι δύο εναλλακτικά σενάρια: ένα ήπιο σενάριο που υποθέτει ταχύτερη επίλυση της υγειονομικής κρίσης και ένα δυσμενές σενάριο που προβλέπει παρατεταμένη πανδημία. Αυτά τα εναλλακτικά σενάρια παρουσιάζονται στην ενότητα 5.

1 Βασικές υποθέσεις στις οποίες στηρίζονται οι προβολές

Το βασικό σενάριο των προβολών του Ιουνίου 2021 βασίζεται στην υπόθεση της ταχείας χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων και της επίλυσης της υγειονομικής κρίσης μέχρι τις αρχές του 2022. Το βασικό σενάριο υποθέτει ότι οι εκστρατείες εμβολιασμού θα προχωρήσουν σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ για την προμήθεια εμβολίων.^[3] Ωστόσο, εκφράζεται η υπόθεση ότι κάποια περιοριστικά μέτρα θα παραμείνουν αναγκαία μέχρι τις αρχές του 2022 για διάφορους λόγους: οι περιορισμοί από την πλευρά της ζήτησης (όπως η προθυμία του πληθυσμού να εμβολιαστεί), η εμφάνιση νέων μεταλλάξεων του κορωνοϊού εκτός της ζώνης του ευρώ και οι εναπομένουσες αβεβαιότητες όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των εμβολίων εναντίον τους. Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2021, τα περιοριστικά μέτρα ήταν πολύ αυστηρότερα το α΄ εξάμηνο του 2021, αλλά εκτιμάται ότι θα προσεγγίσουν τα χαμηλότερα επίπεδα των προηγούμενων προβολών μέχρι το τέλος του έτους. Αυτό υποδηλώνει ταχύτερη χαλάρωση των μέτρων το β΄ εξάμηνο του 2021. Παρόμοιες υποθέσεις σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας διατυπώνονται, κατά μέσο όρο, για το διεθνές περιβάλλον (αν και με σαφείς διαφορές από χώρα σε χώρα). Τα σενάρια που χρησιμοποιούν εναλλακτικές υποθέσεις σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας και το πόσο μεγάλα θα είναι τα σημάδια που αυτή θα αφήσει στην οικονομία παρουσιάζονται στην ενότητα 5.

Σημαντικά μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος Next Generation EU (NGEU), θα συμβάλουν στη στήριξη των εισοδημάτων και της συνολικής ζήτησης, θα αποτρέψουν μεγάλης κλίμακας απώλειες θέσεων εργασίας και πτωχεύσεις και θα περιορίσουν τις αρνητικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ της πραγματικής οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Επιπλέον των μέτρων νομισματικής πολιτικής που έλαβε η ΕΚΤ έως την τελευταία ημερομηνία συμπερίληψης στοιχείων για τις παρούσες προβολές, το βασικό σενάριο ενσωματώνει και τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης για την αντιμετώπισης της κρίσης COVID-19 και την ανάκαμψη, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που χρηματοδοτούνται από το NGEU. Τα εν λόγω μέτρα ανέρχονται σε περίπου 4½% του ΑΕΠ το 2021, 1½% του ΑΕΠ το 2022 και 1¼% το 2023 (ενότητα 3). Οι κρατικές εγγυήσεις δανείων και οι κεφαλαιακές ενισχύσεις αναμένεται ότι θα συνεχίσουν να συμβάλλουν στη μείωση των περιορισμών ρευστότητας. Επιπλέον, οι εποπτικές και μακροπροληπτικές πολιτικές έχουν απελευθερώσει περισσότερα κεφάλαια των τραπεζών για την απορρόφηση ζημιών και τη στήριξη της ροής πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία. Απελευθερώθηκαν κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας, εκδόθηκαν κατευθύνσεις για τη μείωση των προκυκλικών προβλέψεων και ελήφθησαν μέτρα για τη διαφύλαξη της ικανότητας των τραπεζών να απορροφούν τις ζημίες τους. Εκφράζεται η υπόθεση ότι τα μέτρα νομισματικής, δημοσιονομικής πολιτικής και πολιτικής προληπτικής εποπτείας θα έχουν σε γενικές γραμμές επιτυχία ως προς την αποτροπή σοβαρών επιδράσεων ανατροφοδότησης μεταξύ πραγματικής οικονομίας και χρηματοπιστωτικού τομέα στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής.

2 Πραγματική οικονομία

Το πραγματικό ΑΕΠ μειώθηκε πάλι το α΄ τρίμηνο του 2021. Σύμφωνα με τη Eurostat, το πραγματικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 0,3% το α΄ τρίμηνο.^[5] Αυτή η εξέλιξη ήταν παρόμοια με τη μείωση που αναμενόταν στο βασικό σενάριο του Μαρτίου 2021. Παρά το γεγονός ότι εμφανίστηκαν κάποια φαινόμενα συμφόρησης από την πλευρά της προσφοράς και τα περιοριστικά μέτρα ήταν αυστηρότερα από ό,τι είχε υποτεθεί, ο αντίκτυπος των μέτρων αυτών στην οικονομική δραστηριότητα αντισταθμίστηκε από την εμπειρία που αποκτήθηκε, καθώς οι οικονομικοί παράγοντες εξακολουθούν να προσαρμόζονται στα μέτρα. Συνολικά, το πραγματικό ΑΕΠ το α΄ τρίμηνο του 2021 ήταν 5,1% χαμηλότερο από το επίπεδο του δ΄ τριμήνου του 2019.

Το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να ανακάμψει το β΄ τρίμηνο του 2021, γεγονός που συνάδει με τη σημαντική βελτίωση των δεικτών οικονομικού κλίματος (Διάγραμμα 1). Πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ παρέτειναν και αυστηροποίησαν περαιτέρω τα μέτρα καραντίνας (lockdown) τον Απρίλιο, ωστόσο κάποια χαλάρωση σημειώθηκε ήδη τον Μάιο και είναι πιθανό να συνεχιστεί τον Ιούνιο. Όπως και τα προηγούμενα τρίμηνα, τα εν λόγω περιοριστικά μέτρα φαίνεται ότι οδηγούν σε μικρότερη διατάραξη των μεταποιητικών δραστηριοτήτων (π.χ. ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) στον μεταποιητικό τομέα της ζώνης του ευρώ αυξήθηκε σε 63,1 τον Μάιο) και επιβαρύνουν περισσότερο τη δραστηριότητα στον τομέα των υπηρεσιών. Ο τομέας των υπηρεσιών πάντως παρουσίασε ενδείξεις ανάκαμψης (ο δείκτης επιχειρηματικής δραστηριότητας PMI στον τομέα των υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ ήταν 55,2 τον Μάιο). Τα στοχευμένα δημοσιονομικά μέτρα θα στηρίξουν επίσης την ανάκαμψη της δραστηριότητας. Συνολικά, το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,4% το β΄ τρίμηνο (σε σύγκριση με αύξηση 1,3% στις προβολές του Μαρτίου 2021).

Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται, βάσει των προβολών, να ανακάμψει έντονα στη διάρκεια του β΄ εξαμήνου του 2021, καθώς τα περιοριστικά μέτρα αναμένεται να χαλαρώσουν. Η αναμενόμενη ανάκαμψη βασίζεται σε διάφορες υποθέσεις: ταχεία χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων, περαιτέρω μείωση της αβεβαιότητας, ενίσχυση της εμπιστοσύνης λόγω των περαιτέρω αυξήσεων των ποσοστών εμβολιασμού, υποστηρικτική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική και εκτόνωση ορισμένης συσσωρευμένης ζήτησης. Παρότι θα συμβάλει και η συνεχιζόμενη έντονη ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης, την κύρια κινητήρια δύναμη της ανάκαμψης θα αποτελέσει η ισχυρή ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης, ιδίως το γ’ τρίμηνο, καθώς αναμένεται σταδιακή και ευρεία επανεκκίνηση των οικονομικών τομέων. Επιπλέον, αναμένεται να υποχωρήσουν άλλοι παράγοντες που περιόρισαν τη δραστηριότητα κατά το α΄ εξάμηνο του έτους, όπως η έλλειψη μικροτσίπ, η οποία εκτιμάται ότι επηρέασε την αυτοκινητοβιομηχανία και τον τομέα της τεχνολογίας. Επιπλέον, το NGEU αναμένεται να τονώσει τις επενδύσεις σε ορισμένες χώρες. Το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να υπερβεί το προ της κρίσης επίπεδό του το α΄ τρίμηνο του 2022 (ένα τρίμηνο νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν στις προβολές του Μαρτίου 2021). Το τελευταίο τρίμηνο του 2022 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί σε επίπεδο κατά 1,3% χαμηλότερο από το επίπεδο των προβολών που δημοσιεύθηκαν πριν από την έναρξη της πανδημίας (Διάγραμμα 2).^[6]

Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αποτελέσει τον βασικό προωθητικό παράγοντα της ανάκαμψης. Μετά την αυστηροποίηση και την παράταση των περιοριστικών μέτρων από το φθινόπωρο του 2020, η ιδιωτική κατανάλωση μειώθηκε και πάλι έντονα το α΄ τρίμηνο του 2021, συμβάλλοντας σημαντικά στην κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας. Η ασθενέστερη βραχυπρόθεσμη δυναμική των δαπανών των νοικοκυριών, ιδίως στις υπηρεσίες που προϋποθέτουν αυξημένη διαπροσωπική επαφή, έχει ως αποτέλεσμα επίπεδο κατανάλωσης χαμηλότερο από το επίπεδο των προβολών του Μαρτίου 2021 για το α΄ εξάμηνο του 2021. Η κατανάλωση εξακολουθεί να είναι πιο ευμετάβλητη από ό,τι η εξέλιξη του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, η οποία σταθεροποιείται χάρη στην κρατική στήριξη, με αποτέλεσμα περαιτέρω έντονες μεταβολές του ποσοστού αποταμίευσης. Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να ανακάμψει εκ νέου το β΄ τρίμηνο και, στη συνέχεια, να επιταχυνθεί έντονα το β΄ εξάμηνο του 2021, καθώς τα περιοριστικά μέτρα θα χαλαρώνουν σταδιακά, για να φθάσει στο προ της κρίσης επίπεδό της το β΄ τρίμηνο του 2022. Η ανάκαμψη αυτή στηρίζεται επίσης από τη σταδιακή μείωση της αβεβαιότητας και την ανάκαμψη του διαθέσιμου εισοδήματος, παρά την εξάλειψη των καθαρών δημοσιονομικών μεταβιβάσεων, ιδίως το 2022. Αν και η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αποτελέσει τον κύριο μοχλό της ανάκαμψης, το βασικό σενάριο δεν προβλέπει σημαντική συμβολή από τη μη εκτονωθείσα συσσωρευμένη ζήτηση, καθώς το υψηλό απόθεμα συσσωρευμένης υπερβάλλουσας αποταμίευσης θα παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αχρησιμοποίητο (βλ. Πλαίσιο 2 παρακάτω).

Οι επενδύσεις σε κατοικίες αναμένεται να επανέλθουν στο προ της πανδημίας επίπεδό τους ήδη το β΄ τρίμηνο του 2021. Οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξήθηκαν μετρίως το α΄ τρίμηνο του 2021 και διαμορφώθηκαν ελάχιστα κάτω από το προ της πανδημίας επίπεδό τους. Σε ό,τι αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, η αναμενόμενη άνοδος των τιμών των κατοικιών με υψηλότερο ρυθμό από ό,τι το κόστος στέγασης, οπότε προκύπτουν θετικές επιδράσεις του δείκτη Q του Tobin, και η ανάκαμψη του διαθέσιμου εισοδήματος και της εμπιστοσύνης των καταναλωτών εκτιμάται ότι θα στηρίξουν τις επενδύσεις σε κατοικίες. Επιπροσθέτως, ένα μέρος από τη συσσωρευμένη υπερβάλλουσα αποταμίευση αναμένεται να χρησιμοποιηθεί για επενδύσεις σε κατοικίες. Έπειτα από ένα δυναμικό ξεκίνημα, οι επενδύσεις σε κατοικίες αναμένεται να συνεχίσουν να ανακάμπτουν έντονα σε όλη τη διάρκεια του 2021 και να επανέλθουν σταδιακά σε πιο συγκρατημένους ρυθμούς αύξησης κατά το υπόλοιπο του χρονικού ορίζοντα προβολής.

Οι επιχειρηματικές επενδύσεις αναμένεται να παραμείνουν ανθεκτικές και να ανακάμψουν σημαντικά το 2021, φθάνοντας στο προ της κρίσης επίπεδό τους μέχρι το τέλος του έτους. Οι επιχειρηματικές επενδύσεις επιταχύνθηκαν σημαντικά το β΄ εξάμηνο του 2020, ανακάμπτοντας εν μέρει από τον υποτονικό ρυθμό τους το α΄ εξάμηνο του έτους. Η δυναμική τους ήταν πιθανώς κάπως συγκρατημένη το α΄ εξάμηνο του 2021, στο πλαίσιο της υποτονικής συνολικής οικονομικής δραστηριότητας και του πλεονάζοντος παραγωγικού δυναμικού. Πιο εύρωστη ανάκαμψη αναμένεται να παρατηρηθεί σταδιακά το β΄ εξάμηνο του 2021 καθώς η παγκόσμια και η εγχώρια ζήτηση θα ανακάμπτουν και θα βελτιώνεται ο ρυθμός αύξησης των κερδών, υποστηριζόμενη επίσης από ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης και τον θετικό αντίκτυπο του NGEU στις επιχειρηματικές επενδύσεις. Ωστόσο, η άνοδος της ακαθάριστης δανειακής επιβάρυνσης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων κατά την πανδημία αναμένεται να περιορίσει την αύξηση των επιχειρηματικών επενδύσεων στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, παρά τα υψηλά ταμειακά τους διαθέσιμα, καθώς οι επιχειρήσεις χρειάζεται να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους.

Το 2021 αναμένεται μεγάλη θετική συμβολή του εμπορικού ισοζυγίου, χάρη στην έντονη αύξηση των εξαγωγών, ενώ η επιτάχυνση των εισαγωγών θα συνεπάγεται ουδέτερη σε γενικές γραμμές συμβολή του στη συνέχεια. Μέχρι στιγμής, το 2021, η δυναμική της πανδημίας έχει επηρεάσει αρνητικά τις συνθήκες της εγχώριας ζήτησης, περιορίζοντας τις εισαγωγές, οι οποίες προβλέπεται να αυξηθούν λιγότερο από τις εξαγωγές φέτος. Το εμπόριο της ζώνης του ευρώ επηρεάστηκε αρνητικά το α΄ τρίμηνο του 2021 από την αβεβαιότητα όσον αφορά τη διάρκεια των προσωρινών προσκομμάτων σε σχέση με τις νέες εμπορικές συμφωνίες με το Ηνωμένο Βασίλειο, από τα φαινόμενα συμφόρησης στον παγκόσμιο τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας και τους περιορισμούς από την πλευρά της προσφοράς – ιδίως στον κλάδο των ημιαγωγών. Η θετική διαφορά του εμπορίου μεταποιητικών αγαθών έναντι των υπηρεσιών αναμένεται να μειωθεί φέτος και οι πρώιμοι δείκτες δείχνουν σταδιακή ανάκαμψη των ταξιδιωτικών υπηρεσιών το β΄ τρίμηνο. Τα εξαγωγικά μερίδια αναμένεται να έχουν ανακάμψει πλήρως στο τέλος του 2022 και να σταθεροποιηθούν γύρω από τις προ της πανδημίας τιμές τους μεσοπρόθεσμα, ενώ θα παραμείνουν κάπως συγκρατημένα στις χώρες που εξαρτώνται περισσότερο από τις εξαγωγές ταξιδιωτικών υπηρεσιών. Τέλος, ο ρυθμός αύξησης των εισαγωγών αναμένεται να είναι ταχύτερος από ό,τι θα υποδήλωνε η εγχώρια ζήτηση. Αυτό οφείλεται στο υψηλό εισαγωγικό περιεχόμενο των εξαγωγών και στις σταθερές εισαγωγές υπηρεσιών που συνδέονται με τον τουρισμό σε ορισμένες βόρειες χώρες της ζώνης του ευρώ.

Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να παραμείνει σε γενικές γραμμές αμετάβλητο στη διάρκεια του 2021 και να επανέλθει στο προ της κρίσης επίπεδό του μέχρι το τέλος του 2023. Η συρρίκνωση του ρυθμού αύξησης της απασχόλησης το α΄ τρίμηνο του 2021, η οποία συνδέεται με τα παρατεταμένα μέτρα καραντίνας και τη συνακόλουθη μείωση της δραστηριότητας, οδήγησε σε αύξηση της ανεργίας. Διατυπώνεται η υπόθεση ότι σε μεγάλο ποσοστό οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν σε προγράμματα διατήρησης της απασχόλησης θα επιστρέψουν στην κανονική απασχόληση, επωφελούμενοι από την ισχυρή ανάκαμψη μετά την πανδημία. Ως εκ τούτου, το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να είναι μάλλον σταθερό κατά το υπόλοιπο του 2021 και στη συνέχεια να μειωθεί σταδιακά στη διάρκεια των επόμενων δύο ετών και να φθάσει στο 7,3% μέχρι το τέλος του 2023.

Ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας ανά απασχολούμενο αναμένεται, βάσει των προβολών, να ανακάμψει από το β΄ τρίμηνο του 2021. Η παραγωγικότητα της εργασίας ανά απασχολούμενο μειώθηκε πάλι το α΄ τρίμηνο του 2021, λόγω αυστηρότερων περιοριστικών μέτρων και της σχετικής προσφυγής σε προγράμματα διατήρησης της απασχόλησης. Η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας ανά απασχολούμενο αναμένεται, βάσει των προβολών, να ανακάμψει το β΄ τρίμηνο του 2021, να κορυφωθεί το γ΄ τρίμηνο του 2021 και να μετριαστεί σταδιακά στη συνέχεια.

Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2021, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ έχει αναθεωρηθεί προς τα άνω για το 2021 και το 2022. Ο ρυθμός ανάπτυξης για το β΄ εξάμηνο του 2021 αναθεωρήθηκε προς τα άνω, ιδίως κατά το γ΄ τρίμηνο. Η αναθεώρηση αντανακλά την προσδοκία για ταχύτερη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων, σε συνάρτηση με την επιτάχυνση των εμβολιασμών, την πρόσθετη δημοσιονομική στήριξη και την επαναξιολόγηση του αντικτύπου της εκτόνωσης της συσσωρευμένης εγχώριας ζήτησης με την επανεκκίνηση των οικονομικών τομέων. Αυτοί οι παράγοντες εξηγούν το μεγαλύτερο μέρος των αναθεωρήσεων του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης για το 2021 και ιδίως το 2022, για το οποίο η αναθεώρηση οφείλεται εξ ολοκλήρου στη μεταφερόμενη επίδραση από το προηγούμενο έτος. Ο αντίκτυπος των υποθέσεων είναι ουσιαστικά ουδέτερος, καθώς οι θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη, στηριζόμενες από υποθέσεις για ισχυρότερη εξωτερική ζήτηση, αντισταθμίζονται σε μεγάλο βαθμό από την αρνητική επίδραση τόσο των υψηλότερων τιμών του πετρελαίου όσο και της αντιστροφής των πρόσθετων αλλά προσωρινών δημοσιονομικών μέτρων στήριξης πέραν του τρέχοντος έτους.

3 Δημοσιονομικές προοπτικές

Η δημοσιονομική πολιτική εξακολουθεί να μετριάζει τις μακροοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 το 2021 και να στηρίζει την ανάκαμψη. Το 2020, τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας που ελήφθησαν ως απάντηση στην πανδημία εκτιμάται ότι υπερέβαιναν ελαφρώς το 4% του ΑΕΠ. Καθώς οι αυστηροί υγειονομικοί περιορισμοί συνεχίστηκαν και τους πρώτους μήνες του 2021, οι κυβερνήσεις παρέτειναν τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα, τα αναβάθμισαν σταδιακά και/ή ενέκριναν νέα. Τα δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας που σχετίζονται με την κρίση εκτιμάται ότι ανέρχονται σε περίπου 4½% του ΑΕΠ για το 2021 (περίπου 1¼ της ποσοστιαίας μονάδας υψηλότερα από ό,τι στις προβολές του Μαρτίου 2021). Τα περισσότερα από τα πρόσθετα μέτρα είναι προσωρινά και αναμένεται να αντιστραφούν το 2022. Κάποια παρατάθηκαν περαιτέρω και μαζί με άλλα μέτρα ανάκαμψης, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών που χρηματοδοτούνται από το NGEU^[13], εκτιμάται ότι συνεπάγονται ετήσια στήριξη ύψους περίπου 1½% του ΑΕΠ το 2022 και 1¼% το 2023. Το μεγαλύτερο μέρος της έκτακτης στήριξης το 2021 είναι πρόσθετες δαπάνες με τη μορφή επιδοτήσεων και μεταβιβάσεων σε επιχειρήσεις, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο προγραμμάτων διατήρησης της απασχόλησης. Τα μέτρα που ταξινομούνται στη «δημόσια καταναλωτική δαπάνη» αντανακλούν κυρίως υψηλότερες δαπάνες για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών προσωπικού, που σχετίζονται με την εκστρατεία εμβολιασμών. Στην πλευρά των εσόδων, τα μέτρα αφορούν περικοπές των άμεσων και των έμμεσων φόρων.^[14] Οι πρόσθετες δημόσιες επενδύσεις, αν και περιορισμένες το 2020, έχουν υψηλότερο μερίδιο στις δέσμες μέτρων τόνωσης της οικονομίας από το 2021, κυρίως λόγω των αναμενόμενων μέτρων που χρηματοδοτούνται από το NGEU. Έπειτα από προσαρμογή ως προς την επίδραση των επιχορηγήσεων μέσω του NGEU στην πλευρά των εσόδων, ύψους περίπου 0,6% του ΑΕΠ ετησίως, η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής^[15] προβλέπεται να είναι επεκτατική το 2021, να γίνει πιο περιοριστική το 2022 και να παραμείνει ουσιαστικά ουδέτερη το 2023.

Το δημοσιονομικό έλλειμμα της ζώνης του ευρώ αναμένεται, βάσει των προβολών, να μειωθεί ελαφρώς το 2021 και πιο έντονα το 2022, ενώ το χρέος της ζώνης του ευρώ αναμένεται να κορυφωθεί το 2021.^[16] Η μικρή μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος το 2021 αντανακλά την ελαφρώς βελτιωμένη κυκλική συνιστώσα και τις χαμηλότερες πληρωμές τόκων, οι οποίες υπεραντισταθμίζουν τα πρόσθετα μέτρα τόνωσης που δεν καλύπτονται από επιχορηγήσεις του NGEU στην πλευρά των εσόδων. Η σημαντική βελτίωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος το 2022 οφείλεται κυρίως στην άρση των περισσότερων έκτακτων μέτρων στήριξης που σχετίζονται με την κρίση και σε μια πολύ ευνοϊκότερη κυκλική συνιστώσα. Το 2023, με μια ουσιαστικά ουδέτερη κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής και ευνοϊκότερες κυκλικές συνθήκες, το συνολικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να βελτιωθεί περαιτέρω στο -2,6% του ΑΕΠ. Οι πληρωμές τόκων αναµένεται, σύµφωνα µε τις προβολές, να µειωθούν περαιτέρω στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής και να φθάσουν στο 1,1% του ΑΕΠ το 2023. Το χρέος της ζώνης του ευρώ αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να κορυφωθεί το 2021 στο 99% του ΑΕΠ και στη συνέχεια να μειωθεί ελαφρώς. Η μείωση κατά την περίοδο 2022-23 οφείλεται κυρίως στις ευνοϊκές διαφορές επιτοκίου-ρυθμού ανάπτυξης, οι οποίες υπεραντισταθμίζουν τα συνεχιζόμενα, αν και μειούμενα, πρωτογενή ελλείμματα. Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2021, το δημοσιονομικό έλλειμμα και το χρέος της ζώνης του ευρώ έχουν αναθεωρηθεί προς τα άνω, ιδίως για το 2021, λόγω των πρόσθετων μέτρων τόνωσης της οικονομίας. Η μεγαλύτερη αναθεώρηση του δημόσιου χρέους το 2021 εξηγείται από τις επιδράσεις βάσης από το 2020, που σχετίζονται με μεγαλύτερη προσαρμογή ελλείμματος-χρέους από ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως. Αυτό αντανακλά, μεταξύ άλλων, την αναταξινόμηση ορισμένων ενισχύσεων προς τον ιδιωτικό τομέα στους λογαριασμούς της γενικής κυβέρνησης σε ορισμένες χώρες.

4 Τιμές και κόστος

Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ), σύμφωνα με τις προβολές, θα αυξηθεί σημαντικά στη διάρκεια του 2021, θα υποχωρήσει στις αρχές του 2022 και θα παραμείνει σε γενικές γραμμές σταθερός για το υπόλοιπο του χρονικού ορίζοντα προβολής (Διάγραμμα 3). Ο μετρούμενος πληθωρισμός θα διαμορφωθεί, βάσει των προβολών, κατά μέσο όρο σε 1,9% το 2021, φθάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο (2,6%) το δ΄ τρίμηνο, και θα μειωθεί σε 1,5% και 1,4% το 2022 και το 2023 αντίστοιχα. Η άνοδος του μετρούμενου πληθωρισμού το 2021 αντανακλά τις ανοδικές επιδράσεις στον πληθωρισμό από πρόσκαιρους παράγοντες, όπως η αντιστροφή της μείωσης του γερμανικού συντελεστή ΦΠΑ, η ανάκαμψη του ρυθμού πληθωρισμού της ενέργειας εν μέσω ισχυρών επιδράσεων βάσης και η αύξηση του κόστους των εισροών που σχετίζονται με διαταράξεις από την πλευρά της προσφοράς. Οι μεταβολές των σταθμίσεων του ΕνΔΤΚ συνεπάγονται κάποια μεταβλητότητα του πληθωρισμού το 2021, αλλά, κατά μέσο όρο στη διάρκεια του έτους, αναμένεται να έχουν μικρή μόνο καθοδική επίδραση στον πληθωρισμό (βάσει του ΕνΔΤΚ). Ενώ αυτοί οι προσωρινοί παράγοντες εξαλείφονται στις αρχές του 2022, λόγω αντίρροπων εξελίξεων στις βασικές συνιστώσες του ΕνΔΤΚ στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) είναι σε γενικές γραμμές σταθερός, με μια ελαφριά αύξηση στη διάρκεια του 2023. Η αναμενόμενη βάσει των προβολών οικονομική ανάκαμψη και η υποχώρηση της υποαπασχόλησης των πόρων αναμένεται να οδηγήσουν σε σταδιακή αύξηση του πληθωρισμού (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής από 1,1% το 2021 σε 1,4% το 2023. Οι ανοδικές πιέσεις στις τιμές από την αύξηση της ζήτησης, αν και παραμένουν συνολικά συγκρατημένες, αναμένεται να αντισταθμίσουν τις μειούμενες καθοδικές πιέσεις στις τιμές από τις δυσμενείς επιδράσεις από την πλευρά της προσφοράς που συνδέονται με την πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Οι αυξανόμενες πιέσεις από πλευράς εγχώριου κόστους αναμένεται να είναι η βασική αιτία για την εντονότερη άνοδο του υποκείμενου πληθωρισμού, ενώ οι εξελίξεις στις εξωτερικές πιέσεις στις τιμές αναμένεται να γίνουν πιο συγκρατημένες στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα. Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) των ειδών διατροφής αναμένεται επίσης να αυξηθεί κάπως στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Οι συγκρατημένα αυξανόμενες ανοδικές πιέσεις που ασκούνται στον μετρούμενο πληθωρισμό από αυτές τις δύο συνιστώσες του ΕνΔΤΚ αντισταθμίζονται σε γενικές γραμμές το 2022 και το 2023 από τις προβλεπόμενες μειώσεις του πληθωρισμού (βάσει του ΕνΔΤΚ) της ενέργειας σε συνάρτηση με την καθοδική κλίση της καμπύλης των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης των τιμών του πετρελαίου.

Το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος αναμένεται να συμβάλει στην αύξηση των πιέσεων από πλευράς εγχώριου κόστους στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Μετά τις έντονες αυξήσεις του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος το 2020 λόγω της απότομης μείωσης της παραγωγικότητας της εργασίας, το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος αναμένεται να συμπιεστεί από την ανάκαμψη της παραγωγικότητας της εργασίας το 2021, αλλά σταδιακά να ανακάμψει και να αυξηθεί μέχρι το 2023. Ενώ οι έντονες διακυμάνσεις της παραγωγικότητας της εργασίας κυριαρχούν στις εξελίξεις στο κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος κατά την περίοδο της κρίσης, η αύξηση της μισθολογικής δαπάνης ανά μισθωτό επίσης παρουσίασε μεγάλες διακυμάνσεις λόγω του αντίκτυπου των σχημάτων διατήρησης της απασχόλησης. Αυτά τα σχήματα διαφυλάσσουν την απασχόληση, ωστόσο οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν περικοπές μισθών όταν συμμετέχουν σε αυτά. Αυτό οδήγησε σε επιβράδυνση του ετήσιου ρυθμού αύξησης της μισθολογικής δαπάνης ανά μισθωτό το 2020 και αναμένεται να προκαλέσει επακόλουθη ανάκαμψη το 2021. Καθώς οι αγορές εργασίας ανακάμπτουν σταδιακά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής και η επίδραση αυτών των σχημάτων εξαλείφεται, η εξέλιξη της μισθολογικής δαπάνης ανά μισθωτό αναμένεται να εξομαλυνθεί και ο ετήσιος ρυθμός αύξησής της αναμένεται να διαμορφωθεί στο 2,4% το 2023.

Τα περιθώρια κέρδους αναμένεται να απορροφήσουν σε μεγάλο βαθμό τις διακυμάνσεις του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος. Τα περιθώρια κέρδους εξασθένησαν το 2020 σύμφωνα με την προκυκλικότητα που τα χαρακτηρίζει, αλλά παρέμειναν πολύ πιο ανθεκτικά από ό,τι θα συνεπαγόταν κανονικά η μείωση της δραστηριότητας, δεδομένου ότι σταθεροποιήθηκαν από τα σχήματα διατήρησης της απασχόλησης. Οι επιχειρήσεις στη ζώνη του ευρώ γενικά προσπαθούν να διατηρήσουν το εργατικό δυναμικό τους στα πρώτα στάδια μιας ύφεσης, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται χαμηλότερο περιθώριο κέρδους. Αυτή η καθοδική πίεση στα περιθώρια κέρδους έχει μετριαστεί από τα κρατικά προγράμματα στήριξης των μισθών. Συνολικά, τα περιθώρια κέρδους αναμένεται να απορροφήσουν την εξέλιξη του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος και να έχουν ελαφρώς θετική επίδραση στις πληθωριστικές πιέσεις το 2023.

Η δυναμική των τιμών εισαγομένων αναμένεται να επηρεαστεί έντονα από τις διακυμάνσεις των τιμών του πετρελαίου και των μη ενεργειακών βασικών εμπορευμάτων και να αντικατοπτρίζει συγκρατημένες εξωτερικές πιέσεις στις τιμές προς το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής. Μετά από έναν έντονα αρνητικό ρυθμό μεταβολής το 2020, οι τιμές των εισαγομένων αναμένεται να εμφανίσουν υψηλό θετικό ρυθμό το 2021 – αντανακλώντας κυρίως τις αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου και των μη ενεργειακών βασικών εμπορευμάτων, αλλά και τις αυξήσεις του κόστους εισροών που σχετίζονται με ελλείψεις από την πλευρά της προσφοράς – και στη συνέχεια θα καταγράψουν πιο συγκρατημένο ρυθμό μέχρι το 2023. Εκτός από την υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου και των τιμών των μη ενεργειακών βασικών εμπορευμάτων, η δυναμική των τιμών σε παγκόσμιο επίπεδο εν γένει αναμένεται να παραμείνει συγκρατημένη στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής και να συμβάλει στις συγκρατημένες προοπτικές για τις εξωτερικές πιέσεις στις τιμές.

Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2021, η προβολή για τον πληθωρισμό (βάσει του ΕνΔΤΚ) αναθεωρήθηκε προς τα άνω κατά 0,4 της ποσοστιαίας μονάδας και 0,3 της ποσοστιαίας μονάδες για το 2021 και το 2022, και παραμένει αμετάβλητη για το 2023. Και οι τρεις βασικές συνιστώσες του ΕνΔΤΚ συμβάλλουν στις αναθεωρήσεις προς τα άνω του μετρούμενου πληθωρισμού κατά τα δύο πρώτα έτη του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής αναθεωρήθηκε προς τα άνω για όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα λόγω των πιο θετικών εξελίξεων στους δείκτες υποτονικότητας από ό,τι προβλεπόταν στις προβολές του Μαρτίου 2021, καθώς και ορισμένων ανοδικών επιδράσεων από τις αυξανόμενες παγκόσμιες πληθωριστικές πιέσεις και παραδοχές – κυρίως από τις τιμές του πετρελαίου. Αυτές οι παραδοχές για τις τιμές του πετρελαίου λαμβάνουν επίσης υπόψη τις πρόσφατες απροσδόκητες αυξήσεις του πληθωρισμού (βάσει του ΕνΔΤΚ) της ενέργειας και την ορατή προς τα άνω αναθεώρησή του – ιδίως κατά τα δύο πρώτα έτη του χρονικού ορίζοντα προβολής. Παράλληλα, οι απροσδόκητες μικρές αυξήσεις, που πιθανόν να σχετίζονται με προσωρινές επιδράσεις των καιρικών συνθηκών, και οι εντονότερες από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως εξελίξεις στις τιμές των τροφίμων εξηγούν τις κάπως υψηλότερες προοπτικές για τον πληθωρισμό (βάσει του ΕνΔΤΚ) των ειδών διατροφής σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2021.

5 Εναλλακτικά σενάρια για τις οικονομικές προοπτικές της ζώνης του ευρώ

Καθώς εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική εξέλιξη της πανδημίας COVID-19 και τις οικονομικές επιπτώσεις της, δύο σενάρια, που αντιπροσωπεύουν εναλλακτικές έναντι του βασικού σεναρίου των προβολών των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Ιουνίου 2021, προβάλλουν μια σειρά ευλογοφανών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 στην οικονομία της ζώνης του ευρώ.

Το ήπιο σενάριο προβλέπει την επίλυση της υγειονομικής κρίσης μέχρι τα τέλη του 2021 και μόνο προσωρινές οικονομικές απώλειες, ενώ το δυσμενές σενάριο υποθέτει μια πιο παρατεταμένη υγειονομική κρίση και μόνιμες απώλειες όσον αφορά το δυνητικό προϊόν. Σε σύγκριση με το βασικό σενάριο, το ήπιο σενάριο προβλέπει ταχύτερη διανομή των εμβολίων, μεγαλύτερη αποδοχή από το κοινό και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των εμβολίων, μεταξύ άλλων και έναντι νέων μεταλλάξεων του ιού. Αυτό θα επιτρέψει την ταχύτερη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων και τη σταδιακή κατάργησή τους έως τα τέλη του 2021.^[17] Η ανάληψη αποτελεσματικότερων δράσεων από τις αρχές και τους οικονομικούς παράγοντες θα περιορίσει περαιτέρω το οικονομικό κόστος των περιοριστικών μέτρων, προκαλώντας πιο θετικές επιδράσεις στην εμπιστοσύνη και ταχύτερη από ό,τι αναμενόταν ανάκαμψη των ταξιδιών και του τουρισμού. Αντίθετα, το δυσμενές σενάριο προβλέπει πιθανή επανεμφάνιση της πανδημίας κατά τους προσεχείς μήνες, με εκδήλωση περισσότερων μεταδοτικών μεταλλάξεων του ιού, γεγονός που θα συνεπαγόταν επίσης μείωση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων και διατήρηση ορισμένων περιοριστικών μέτρων έως τα μέσα του 2023, επιδρώντας περιοριστικά στη δραστηριότητα.^[18] Σε σύγκριση με το βασικό σενάριο, το δυσμενές σενάριο παρουσιάζει μονιμότερες οικονομικές επιδράσεις, οι οποίες επιτείνονται από τις αυξημένες περιπτώσεις αφερεγγυότητας και την επιδείνωση της πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοληπτών και επηρεάζουν δυσμενώς τις αναμενόμενες ζημίες και τις κεφαλαιακές επιβαρύνσεις των τραπεζών και, κατά συνέπεια, την παροχή πιστώσεων στον ιδιωτικό τομέα. Ταυτόχρονα, ακόμη και στο δυσμενές σενάριο, οι νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές και οι πολιτικές προληπτικής εποπτείας θεωρούνται, βάσει των υποθέσεων, ότι περιέχουν μεγέθυνση των δυσμενών επιδράσεων μέσω των χρηματοπιστωτικών διαύλων. Παρόμοιες σε γενικές γραμμές προδιαγραφόμενες εξελίξεις αποτελούν τη βάση των σεναρίων για την παγκόσμια οικονομία, με την εξωτερική ζήτηση στη ζώνη του ευρώ στο τέλος του 2023 να διαμορφώνεται σε επίπεδο κατά 12% περίπου υψηλότερα από το προ της κρίσης επίπεδο και κατά 2% περίπου υψηλότερα από αυτό σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, σε σύγκριση με 9% σύμφωνα με το βασικό σενάριο.

Το πραγματικό ΑΕΠ θα ανακάμψει έντονα στο ήπιο σενάριο, επιστρέφοντας στο προ της κρίσης επίπεδό του ήδη από το γ΄ τρίμηνο του 2021, ενώ στο δυσμενές σενάριο θα φθάσει στο επίπεδο αυτό μόλις στα τέλη του 2023 (Διάγραμμα 4). Το ήπιο σενάριο υποδηλώνει κυρίως ισχυρότερη ανάκαμψη το β΄ και το γ΄ τρίμηνο του 2021 (2,5% και 4,1%, αντίστοιχα)^[19] και περαιτέρω ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας καθ’ όλη τη διάρκεια του υπόλοιπου έτους, η οποία προκαλείται από την ταχεία, βάσει των υποθέσεων, διανομή των εμβολίων, γεγονός που οδηγεί σε πρόσθετες επιδράσεις στην εμπιστοσύνη. Ως εκ τούτου, η οικονομική δραστηριότητα θα επανέλθει στο προ της πανδημίας επίπεδό της ήδη από το γ΄ τρίμηνο του 2021 και θα υπερβεί την πορεία που προβλεπόταν στις προ της κρίσης προβολές του Δεκεμβρίου 2019 μέχρι τα μέσα του 2022. Σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, η οικονομική δραστηριότητα θα επιταχυνθεί πιο συγκρατημένα το β΄ και το γ΄ τρίμηνο (0,6% και 1,3%, αντίστοιχα), προτού συνεχίσει τη μέτρια ανάκαμψή της. Η οικονομική ανάπτυξη θα παραμείνει υποτονική μέχρι τις αρχές του 2022, λόγω της σταδιακής χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων. Η υποτονικότητα αυτή θα επιδεινωθεί από τα περιορισμένα διδάγματα της εμπειρίας σε ό,τι αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, από τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα και τους μηχανισμούς μεγέθυνσης των επιδράσεων μέσω των χρηματοπιστωτικών διαύλων, και θα μετριαστεί μόνο εν μέρει από τα μέτρα στήριξης της πολιτικής. Σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, η ανάπτυξη θα είναι, βάσει των προβολών, ελαφρώς υψηλότερη σε σύγκριση με το βασικό σενάριο από το β΄ εξάμηνο του 2022, δεδομένων των μεγάλων περιθωρίων για ανάκτηση των απωλειών και της επιτυχούς προσαρμογής στο νέο περιβάλλον. Αυτό αντισταθμίζει πλήρως τη μείωση του πραγματικού ΑΕΠ, σε σύγκριση με το προ της κρίσης επίπεδο, μέχρι το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής.

Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) θα ανακάμψει βραχυπρόθεσμα και στα δύο σενάρια, με περισσότερη διακύμανση στη συνέχεια λόγω διαφορών στο ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης. Αυτό αντανακλά το γεγονός ότι οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην άνοδο του πληθωρισμού βραχυπρόθεσμα σύμφωνα με το βασικό σενάριο (δηλαδή, οι υποθέσεις για τις τιμές του πετρελαίου, οι επιδράσεις της βάσης σύγκρισης στη συνιστώσα της ενέργειας, τα φαινόμενα συμφόρησης από την πλευρά της προσφοράς και ο αντίκτυπος της αντιστροφής της προσωρινής μείωσης του ΦΠΑ στη Γερμανία) εφαρμόζονται εξίσου στα εναλλακτικά σενάρια. Μεσοπρόθεσμα, η υποαπασχόληση των πόρων στην οικονομία προβλέπεται να είναι υψηλότερη στο δυσμενές σενάριο απ’ ό,τι στο ήπιο σενάριο. Ως εκ τούτου, ο πληθωρισμός το 2023 θα διαμορφωθεί σε 1,7% στο ήπιο σενάριο, σε σύγκριση με 1,1% στο δυσμενές σενάριο.

Οι αγορές εργασίας θα ανακάμψουν γρήγορα σύμφωνα με το ήπιο σενάριο, καθώς οι πολιτικές, βάσει των υποθέσεων, επιτυγχάνουν σε μεγάλο βαθμό να αποτρέψουν τις επιδράσεις υστέρησης, οι οποίες θα περιοριστούν μόνο εν μέρει σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο. Στο ήπιο σενάριο, το ποσοστό ανεργίας κορυφώνεται το 2021 και επανέρχεται στο προ της κρίσης επίπεδό του μέχρι τα μέσα του 2022. Αντίθετα, σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, το ποσοστό ανεργίας δεν επανέρχεται στο προς της κρίσης επίπεδο εντός του χρονικού ορίζοντα προβολής και παραμένει σημαντικά αυξημένο, αντανακλώντας μεγαλύτερες ανάγκες ανακατανομής της απασχόλησης μεταξύ τομέων. Αυτό τονίζει τους ανοδικούς κινδύνους για την ανεργία που σχετίζονται με πιθανές πτωχεύσεις και ευπάθειες των επιχειρήσεων, καθώς και πιθανή υστέρηση.