Procedury testowania typów urządzeń do obsługi banknotów

Klasyfikacja

Cel

16 września 2010 Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego (EBC) przyjęła decyzję EBC/2010/14 w sprawie weryfikacji autentyczności i jakości obiegowej oraz powtórnego wprowadzania do obiegu banknotów euro¹. Ta decyzja została następnie znowelizowana w celu rozszerzenia jej zakresu o sprawdzanie autentyczności i jakości obiegowej oraz powtórne wprowadzanie do obiegu banknotów euro z nowej serii. Decyzja stanowi, że banknoty euro można wprowadzać z powrotem do obiegu dopiero po sprawdzeniu ich autentyczności i jakości obiegowej. Banknoty euro, które mają zostać wprowadzone do obiegu za pośrednictwem urządzeń obsługiwanych przez klienta lub urządzeń wypłacających banknoty, wymagają sprawdzenia pod kątem autentyczności i jakości obiegowej za pomocą jednego z typów urządzeń przetestowanych z wynikiem pozytywnym przez krajowy bank centralny z Eurosystemu.

Kategorie urządzeń

Na potrzeby testów urządzenia do obsługi banknotów podzielono na następujące kategorie:

1. Urządzenia obsługiwane przez klienta, w tym:

• urządzenia do przyjmowania i wydawania banknotów pracujące w obiegu zamkniętym, które przyjmują banknoty euro, sprawdzają ich autentyczność i jakość obiegową oraz wydają banknoty euro wpłacone przez innych klientów we wcześniejszych transakcjach;
• urządzenia do przyjmowania i wydawania banknotów, które przyjmują banknoty euro i sprawdzają ich autentyczność oraz wydają banknoty euro wcześniej w nich w tym celu umieszczone, natomiast nie wprowadzają do obiegu banknotów wpłaconych przez innych klientów we wcześniejszych transakcjach;
• urządzenia do przyjmowania banknotów z funkcją weryfikacji autentyczności, które przyjmują banknoty euro i sprawdzają ich autentyczność, ale nie wydają banknotów klientom;
• urządzenia do wydawania banknotów z funkcją weryfikacji autentyczności i jakości obiegowej, czyli pozostałe urządzenia, które sprawdzają autentyczność i jakość obiegową banknotów euro, a następnie wydają je klientom;
• urządzenia do wydawania monet, które sprawdzają autentyczność wpłaconych banknotów euro, a potem wydają klientom monety.

2. Urządzenia obsługiwane przez personel, w tym:

• sortery, które weryfikują autentyczność i jakość obiegową banknotów euro;
• urządzenia do sprawdzania autentyczności banknotów, które weryfikują jedynie autentyczność banknotów euro;
• urządzenia kasjerskie z funkcją sprawdzania autentyczności i jakości obiegowej banknotów, czyli stosowane przez podmioty zajmujące się obsługą gotówki urządzenia, które przechowują banknoty euro, umożliwiają uznawanie lub obciążanie rachunku klienta oraz weryfikują autentyczność i jakość obiegową banknotów;
• urządzenia kasjerskie z funkcją sprawdzania autentyczności banknotów, czyli stosowane przez podmioty zajmujące się obsługą gotówki urządzenia, które przechowują banknoty euro, umożliwiają uznawanie lub obciążanie rachunku klienta oraz weryfikują autentyczność banknotów.

Żeby dany typ urządzenia został dopuszczony do testów, musi obsługiwać banknoty euro oraz klasyfikować te banknoty i postępować z nimi zgodnie z załącznikami IIa i IIb do decyzji EBC/2010/14 bez udziału operatora urządzenia.

Procedura nie dotyczy przyrządów do sprawdzania autentyczności banknotów

Opisaną tu procedurą testowania nie są objęte:

1. przyrządy do sprawdzania autentyczności banknotów, które obsługują pojedyncze banknoty lub wiązki banknotów i bez udziału użytkownika klasyfikują je jako autentyczne lub podejrzane, ale nie dokonują samoczynnie fizycznego oddzielenia banknotów podejrzanych od autentycznych (zob. wykaz przetestowanych przyrządów do sprawdzania autentyczności banknotów);
2. przyrządy wspomagające weryfikację, w których przypadku o autentyczności banknotu ostatecznie rozstrzyga sam użytkownik.

Jak zgłosić urządzenie do testu

W celu przetestowania urządzenia producent winien skontaktować się z krajowym bankiem centralnym² (zob. lista kontaktowa krajowych banków centralnych).

¹ Dz.U. L 267 z 9.10.2010, s. 1. ² Jeżeli dany typ urządzeń do obsługi banknotów został usunięty ze strony EBC, gdyż jego producent odmówił przeprowadzenia testu rocznego, podmioty korzystające z urządzeń tego typu mogą zwrócić się do krajowego banku centralnego o przeprowadzenie testu bez udziału producenta.

Procedury testowania

Procedury testowania

Wprowadzenie

Eurosystem opracował jednolite procedury testowania różnych typów urządzeń do obsługi banknotów. W testach ocenia się, czy dany typ urządzenia poprawnie weryfikuje autentyczne banknoty euro i czy oddziela banknoty autentyczne od falsyfikatów („test na rozpoznawanie falsyfikatów”) oraz – gdy posiada taką funkcję – czy sortuje banknoty według jakości obiegowej („test na rozpoznawanie jakości obiegowej”). W urządzeniach obsługiwanych przez klienta sprawdza się ponadto, czy właściwie funkcjonuje system identyfikacji („test systemu identyfikacji”).

Testy przeprowadza się na opisanych poniżej zestawach autentycznych i fałszywych banknotów euro. Ponieważ w każdej chwili mogą pojawić się nowe falsyfikaty o własnościach różnych od cech banknotów euro wykorzystanych w testach, należy mieć na uwadze, że wyniki testów ogłaszane na tej stronie wskazują jedynie, czy dany typ urządzenia do obsługi banknotów rozpoznał falsyfikaty zawarte w zestawie próbnym użytym w dniu testu.

W związku z tym Eurosystem apeluje do producentów, żeby śledzili sytuację w dziedzinie fałszerstw pieniędzy i regularnie wprowadzali w swoich urządzeniach potrzebne aktualizacje, tak aby umożliwić skuteczne wykrywanie również nowych falsyfikatów. Oprócz początkowych testów sprawdzających, czy różne typy urządzeń klasyfikują banknoty euro i postępują z nimi zgodnie z decyzją EBC/2010/14 (tj. testów weryfikacyjnych), w jednolitych procedurach testowania przewidziano regularne coroczne testy typów urządzeń do obsługi banknotów (tj. testy roczne) oraz dodatkowe testy przeprowadzane doraźnie na wniosek zainteresowanych (tj. testy powtórne). Ponadto zgodnie z jednolitymi procedurami należy poddać dany typ urządzeń powtórnym testom po każdej aktualizacji wpływającej na główne funkcje. Wszystkie testy prowadzi się według tych samych procedur wspólnie z producentem urządzeń. Na tej stronie wymieniono jedynie te typy urządzeń, które przeszły test z wynikiem pozytywnym.

Przy każdym przetestowanym urządzeniu do obsługi banknotów może być podanych jedno lub więcej dalszych urządzeń tego samego typu („urządzenia dodatkowe”). Są to urządzenia, które nie zostały przetestowane przez krajowy bank centralny Eurosystemu, a wymienia się je na tej stronie na podstawie pisemnej gwarancji producenta, że zastosowane w nich rozwiązania konstrukcyjne i oprogramowanie, a tym samym również – główne funkcje według definicji podanych w decyzji EBC/2010/14, są takie same jak w przetestowanym typie urządzenia. Urządzenia dodatkowe wymienia się obok typu przetestowanego.

Test na rozpoznawanie falsyfikatów

Test przeprowadza się na standardowym zestawie próbnym, który składa się z autentycznych banknotów euro, z reprezentatywnych falsyfikatów przechwyconych z obiegu oraz z „dodatkowych materiałów” spreparowanych przez Eurosystem, które imitują pewne cechy banknotów euro.

Żeby uwzględnić w testach najnowsze tendencje w dziedzinie fałszerstw, krajowy bank centralny może dodatkowo użyć falsyfikatów reprezentatywnych dla swojego kraju. Jednolite procedury testowania oraz regularne aktualizacje zestawu próbnego mają gwarantować, że wykorzystywanie wykrytych ostatnio lokalnie falsyfikatów nie doprowadzi do zróżnicowania krajowych standardów prowadzenia testów.

Przy użyciu przykładowych falsyfikatów przemieszanych z banknotami euro sprawdza się wszystkie nominały, serie, ułożenia i funkcje obsługiwane przez dany typ urządzenia.

Urządzenia do obsługi banknotów uzyskują w teście wynik pozytywny, jeśli: a) żaden z falsyfikatów i „dodatkowych materiałów” wskazanych przez Eurosystem nie zostanie uznany za autentyczny banknot euro (kategoria 4a lub 4b określona w załączniku IIa lub IIb do decyzji EBC/2010/14); b) co najmniej 90% przetestowanych banknotów euro zostanie uznanych za banknoty euro zdatne do obiegu; c) zostaną odrzucone wszystkie banknoty euro, których nominałów lub serii dane urządzenie nie obsługuje lub które zostały wprowadzone w ułożeniu nieakceptowanym przez to urządzenie. Ponadto w wypadku urządzeń obsługiwanych przez klienta warunkiem zaliczenia testu jest, żeby odsetek banknotów nieuznanych za autentycznie nie przekraczał 1% (kategoria 4a lub 4b), a w wypadku urządzeń obsługiwanych przez klienta, które mają funkcję identyfikacji użytkownika – żeby co najmniej 90% falsyfikatów zostało przyporządkowanych do kategorii 2 lub 3 (tabela 1) określonych w załączniku IIa do decyzji EBC/2010/14.

Eurosystem aktualizuje zestaw próbny mniej więcej co dwa miesiące, tak aby w testach stosować falsyfikaty, które zostały wykryte niedawno.

Test na rozpoznawanie jakości obiegowej

Test przeprowadza się na zestawie autentycznych banknotów euro mających uszkodzenia podobne do powstających w toku zwykłego użytkowania. Banknoty wprowadza się do urządzenia we wszystkich obsługiwanych przez nie ułożeniach. Warunkiem przejścia testu jest zaliczenie nie więcej niż 5% niezdatnych do użytku banknotów euro do kategorii 4a określonej w załączniku IIa lub IIb do decyzji EBC/2010/14.

Test systemu identyfikacji

Test systemu identyfikacji dotyczy jedynie urządzeń obsługiwanych przez klienta. Wynik testu jest pozytywny, jeżeli urządzenie zachowa dane posiadacza rachunku dla wszystkich banknotów euro zaliczonych do kategorii 2 lub 3 (tabela 1) określonych w załączniku IIa do decyzji EBC/2010/14 oraz prawidłowo połączy wszystkie te banknoty z danymi posiadacza rachunku.

Ogłoszenie wyników testów typów urządzeń do obsługi banknotów przetestowanych z wynikiem pozytywnym

Wykaz obejmuje jedynie te typy urządzeń, które pomyślnie przeszły testy przeprowadzone przez krajowy bank centralny. Zob. urządzenia przetestowane z wynikiem pozytywnym.