Γιατί είναι σημαντική η σταθερότητα των τιμών;

8 Μαΐου 2017 (επικαιροποιήθηκε στις 25 Αυγούστου 2021)

Ο υψηλός πληθωρισμός μπορεί να οδηγήσει σ' έναν φαύλο κύκλο αυξήσεων των τιμών. Αυτό περιορίζει την αγοραστική δύναμή σας, δηλαδή θα μπορείτε να αγοράζετε λιγότερα αγαθά με τα χρήματά σας.

Η άνοδος των τιμών πολλών καταναλωτικών ειδών συνεπάγεται απώλεια αγοραστικής δύναμης. Με άλλα λόγια, τα χρήματα που έχετε στη διάθεσή σας – εισόδημα και αποταμιεύσεις – δεν αρκούν για να αγοράσετε όσα πράγματα αγοράζατε παλαιότερα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σ' έναν φαύλο κύκλο αυξήσεων των τιμών.

Πώς ακριβώς γίνεται αυτό; Όταν τα πάντα ακριβαίνουν, μπορεί κι εσείς να ζητήσετε αύξηση από τον εργοδότη σας. Ο εργοδότης σας μπορεί με τη σειρά του να αυξήσει τις τιμές της επιχείρησης για να καλύψει τις αυξήσεις μισθών που ζητούν οι υπάλληλοί του. Αν αυτό συμβαίνει σε πολλές επιχειρήσεις, οι τιμές πολλών ειδών θα αυξηθούν περαιτέρω και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.

Αυτό δυσχεραίνει τον προγραμματισμό αποταμιεύσεων και επενδύσεων τόσο για εσάς όσο και για τις επιχειρήσεις. Οι άνθρωποι μπορεί να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στο νόμισμα καθώς αυτό χάνει γρήγορα την αξία του. Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα των αρνητικών επιδράσεων που μπορούν να ασκήσουν οι υψηλοί ρυθμοί πληθωρισμού.

Οι παρατεταμένες περίοδοι αποπληθωρισμού μπορούν να οδηγήσουν σ' έναν φαύλο κύκλο μειώσεων των τιμών. Αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις επιχειρήσεις, τους ανθρώπους και τις δημόσιες δαπάνες.

Ως καταναλωτής μπορεί να σκεφτείτε ότι οι διαρκώς χαμηλότερες τιμές είναι καλό πράγμα, όμως η συνεχής πτώση των τιμών σε όλους τους τομείς της οικονομίας που δεν οφείλεται σε βελτιώσεις στην παραγωγή αποτελεί πρόβλημα επειδή μπορεί να οδηγήσει σε φαύλο κύκλο μειώσεων των τιμών.

Για παράδειγμα, αν έχετε βάλει στο μάτι έναν καινούργιο καναπέ, αλλά γνωρίζετε ότι μετά από λίγο καιρό θα πέσει η τιμή του, τότε το πιο πιθανό είναι να περιμένετε. Αν όλοι σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο, οι επιχειρήσεις θα αρχίσουν να έχουν πρόβλημα καθώς δεν θα μπορούν να πωλήσουν τα προϊόντα τους. Μπορεί μάλιστα να χρειαστεί να μειώσουν ή να παγώσουν τους μισθούς ή ακόμη και να προχωρήσουν σε περικοπές του προσωπικού τους όσο υποχωρεί η ζήτηση, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας.

Η οικονομία θα αρχίσει να επιβραδύνεται καθώς οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις μειώνουν τις δαπάνες και τις επενδύσεις τους. Επίσης, μπορεί να αντιμετωπίσετε περισσότερες δυσκολίες στην αποπληρωμή των δανείων σας, π.χ. του στεγαστικού σας, αφού ακόμη και αν το εισόδημά σας μειωθεί οι υποχρεώσεις παραμένουν.

Το ίδιο ισχύει και για τα δημόσια οικονομικά. Τα φορολογικά έσοδα υποχωρούν καθώς μειώνονται οι μισθοί και οι δαπάνες, αλλά το δημόσιο χρέος θα πρέπει να αποπληρωθεί. Αυτό σημαίνει ότι ίσως χρειαστεί να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες για τις υποδομές και την υγεία, για παράδειγμα. Επομένως, οι αρνητικές συνέπειες του αποπληθωρισμού γίνονται αισθητές σε όλους.

Αν θέλουμε να εξετάσουμε το θέμα βαθύτερα:

Σαφής στόχος

Ο στόχος μας του 2% για τον πληθωρισμό είναι ένας σαφής αριθμός που γίνεται εύκολα κατανοητός. Είναι επίσης διαφανής και διευκολύνει τους ανθρώπους να προβλέψουν πώς θα αλλάξουν οι τιμές με την πάροδο του χρόνου.

Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό για να παίρνουν αποφάσεις σχετικά με τις δαπάνες, τα δάνεια και τις επενδύσεις τους. Η ύπαρξη σαφούς μεσοπρόθεσμου στόχου σημαίνει ότι οι προσδοκίες των πολιτών μπορούν να είναι ακριβείς, γεγονός που προάγει τη σταθερότητα των τιμών συνολικά.

Περιθώριο ασφαλείας

Ο ρυθμός πληθωρισμού 2% παρέχει ένα περιθώριο ασφαλείας έναντι πιθανών κινδύνων αποπληθωρισμού. Σε περίπτωση αποπληθωρισμού, τίθενται όρια στα συνήθη εργαλεία νομισματικής πολιτικής (δηλ. στις αλλαγές των βασικών επιτοκίων). Από κάποιο σημείο και πέρα δεν έχει νόημα η κεντρική τράπεζα να μειώσει πολύ περισσότερο τα επιτόκια. Επιπροσθέτως, ακόμη και ο ελεγχόμενος πληθωρισμός τείνει να κυμαίνεται διαχρονικά γύρω από μια μέση τιμή. Έτσι, ενσωματώνοντας ένα περιθώριο ασφαλείας πάνω από το μηδέν, η κεντρική τράπεζα θα χρειαστεί να προσφεύγει λιγότερο συχνά σε άλλα μέτρα, όπως οι αγορές στοιχείων ενεργητικού - οι οποίες είναι επίσης γνωστές ως ποσοτική χαλάρωση ή στοχευμένες πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης, εν συντομία ΣΠΠΜΑ.

Διαφορές μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ

Η ΕΚΤ διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών στο σύνολο της ζώνης του ευρώ. Η επιδίωξη για πληθωρισμό 2% αφήνει περιθώρια για διαφορές των ρυθμών πληθωρισμού μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ, οι οποίες σε ιδανική περίπτωση θα πρέπει να αντισταθμίζονται με την πάροδο του χρόνου. Ο καθορισμός στόχου πάνω από το μηδέν συμβάλλει ώστε να μην χρειαστεί κάποιες χώρες ή περιφέρειες να βρεθούν αντιμέτωπες με υπερβολικά χαμηλούς ή ακόμη και αρνητικούς ρυθμούς πληθωρισμού προκειμένου να αντισταθμιστούν υψηλότεροι ρυθμοί πληθωρισμού που μπορεί να καταγράφονται σε άλλες χώρες.

Η επεξήγηση επικαιροποιήθηκε τον Αύγουστο του 2021 ώστε να αντικατοπτρίζει το αποτέλεσμα της επανεξέτασης της στρατηγικής κατά την περίοδο 2020-21.